سولفات آهن | Ferric Sulfate

توضیحات

سولفات آهن (FeSO4) یک ترکیب شیمیایی معدنی است که از آهن، گوگرد و اکسیژن تشکیل شده است. این ماده معدنی پرکاربرد به صورت پودر یا بلورهای سبز رنگ در بازار موجود است. سولفات آهن با دارا بودن عنصر آهن، نقش مهمی در بسیاری از فرآیندهای زیستی ایفا می کند. در این مطلب قصد داریم با کاربردهای متنوع سولفات آهن در حوزه های مختلف کشاورزی، صنعت و مصارف خانگی آشنا شویم.

سولفات آهن چیست؟

سولفات آهن (FeSO4) ترکیبی معدنی با کاربردهای فراوان در حوزه های مختلف است. این ماده که به صورت پودر یا بلورهای سبز رنگ یافت می شود، از عنصر آهن، گوگرد و اکسیژن تشکیل شده است.

ترکیبات شیمیایی سولفات آهن

سولفات آهن از ترکیب یک اتم آهن دو ظرفیتی (Fe2+) با یک یون سولفات (SO42-) به وجود می آید. فرمول شیمیایی این ترکیب FeSO4 است. جرم مولکولی سولفات آهن ۱۵۱٫۹۰۸ گرم بر مول می باشد. این ماده معدنی در آب به خوبی حل می شود و محلول آبی آن خاصیت اسیدی ضعیفی دارد.

نام‌های دیگر سولفات آهن

سولفات آهن به نام‌های مختلفی در زبان فارسی شناخته می‌شود. برخی از متداول‌ترین نام‌های دیگر این ماده معدنی عبارتند از:

1. زاج سبز: این نام رایج‌ترین نام سولفات آهن در ایران است.
2. کبریت سازی: از سولفات آهن در ساخت کبریت استفاده می‌شود، به همین دلیل گاهی به آن کبریت سازی نیز می‌گویند.
3. تیزاب: خاصیت اسیدی ضعیفی دارد، به همین دلیل گاهی به آن تیزاب نیز می‌گویند.
4. نمک آهن: نوعی نمک معدنی است که از ترکیب آهن و گوگرد تشکیل شده است، به همین دلیل گاهی به آن نمک آهن نیز می‌گویند.
5. سولفات دو ظرفیتی آهن: فرمول شیمیایی سولفات آهن FeSO4 است، که نشان دهنده وجود دو اتم آهن دو ظرفیتی در ساختار این ماده معدنی است. به همین دلیل گاهی به آن سولفات دو ظرفیتی آهن نیز می‌گویند.

خواص سولفات آهن

سولفات آهن دارای چندین خاصیت کلیدی است که باعث کاربرد گسترده آن در صنایع مختلف می شود. از جمله این خواص می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حلالیت: سولفات آهن به خوبی در آب حل می شود. این خاصیت باعث می شود تا بتوان به راحتی از آن در محلول های آبی استفاده کرد.
• ماهیت اسیدی ضعیف: محلول آبی سولفات آهن خاصیت اسیدی ضعیفی دارد. این خاصیت در برخی از کاربردها، مانند تصفیه آب، مفید است.
• اکسیداسیون: سولفات آهن دو ظرفیتی (FeSO4) در مجاورت هوا تمایل به اکسید شدن به سولفات آهن سه ظرفیتی (Fe2(SO4)3) دارد. این خاصیت در برخی از کاربردها، مانند رنگرزی پارچه، مورد توجه قرار می گیرد.

انواع سولفات آهن

سولفات آهن به دو نوع اصلی تقسیم می شود:

– سولفات آهن (II) (Ferrous sulfate):

این نوع رایج ترین شکل سولفات آهن است که با فرمول FeSO4 شناخته می شود. سولفات آهن دو ظرفیتی به عنوان پیش ماده بسیاری از ترکیبات آهن به کار می رود و در صنایع مختلف کاربرد دارد.

– سولفات آهن (III) (Ferric sulfate):

نوع دیگری از سولفات آهن، سولفات آهن سه ظرفیتی با فرمول Fe2(SO4)3 است. این نوع سولفات آهن در مقایسه با نوع دو ظرفیتی، کاربرد کمتری دارد.

سولفات آهن کریستال و پودری

این ماده به صورت کریستال یا پودر در دسترس است و هر دو نوع آن در مصارف مختلف کاربرد دارند.

– سولفات آهن کریستال

هپتا هیدرات: سولفات آهن کریستال با خلوص  18% و با فرمول FeSO4.7H2O شناخته می شود، به این معنی که 7 مولکول آب در ساختار کریستالی آن وجود دارد. این نوع سولفات آهن به دلیل حلالیت بالا در آب، برای استفاده در محلول پاشی و چالکود مناسب است.

– سولفات آهن پودری

مونو هیدرات: سولفات آهن پودری با خلوص   20% و با فرمول FeSO4.H2O شناخته می شود، به این معنی که 1 مولکول آب در ساختار آن وجود دارد. این نوع سولفات آهن به دلیل قیمت مناسب و سهولت استفاده، برای استفاده در چالکود رایج تر است.

تفاوت بین سولفات آهن کریستال و پودری:

• حلالیت: سولفات آهن کریستال به دلیل وجود مولکول های آب بیشتر، حلالیت بالاتری در آب نسبت به سولفات آهن پودری دارد.
• قیمت: سولفات آهن پودری به دلیل فرایند تولید ساده تر، قیمت به نسبت پایین تری نسبت به سولفات آهن کریستال دارد.
• کاربرد: هر دو نوع سولفات آهن می توانند در کشاورزی و مصارف دیگر استفاده شوند. انتخاب نوع سولفات آهن به عوامل مختلفی مانند حلالیت مورد نیاز، قیمت و سهولت استفاده بستگی دارد.

کاربردهای سولفات آهن در کشاورزی

وجود آهن (Fe) در ایجاد و نگهداری کلروفیل و تولید کربوهیدرات‌ها حیاتی بوده و فقدان آن در گیاهان، باعث از بین رفتن کلروفیل و در نتیجه زردی برگ‌ها و کاهش فتوسنتز می شود.

عوارض ناشی از کمبود این ریز مغذی در اغلب محصولات اکثر مناطق ایران به فراوانی قابل مشاهده است. مصرف سولفات آهن یا زاج سبز به عنوان کود به همراه گوگرد و باکتری تیوباسیلوس باعث بهبود شرایط تغذیه‌ای گیاهان شده و در طولانی مدت می تواند کمبود آهن را برطرف سازد. سولفات آهن یا ریز مغذی زاج سبز برای برطرف کردن زردی برگ‌ها، افزایش کلروفیل و فتوسنتز گیاه بسیار مؤثر است و کارایی مهمی دارد.

آهن به طور طبیعی در آنزیم گیاهان وجود دارد. حضور آهن برای تولید کلروفیل حیاتی است زیرا کمبود آن باعث زردی برگ‌ها می گردد. آنزیم های آهن دار به ویژه سیتوکروم ها در تنفس گیاه نقش مهمی دارند.

آهن یکی از عناصر حیاتی برای رشد همه گیاهان می‌باشد و علاوه بر تشکیل کلروفیل و بالا بردن سبزینگی گیاه باعث افزایش رشد، گلدهی و باردهی محصول می گردد. در صورت کمبود آهن در سلولهای برگ، کلروفیل به مقدار کافی تولید نمی‌شود و در نتیجه برگ ها به تدریج رنگ پریده تر به نظر می‌‌رسند. در این صورت کل سطح برگ (به جز رگبرگ ها) زرد رنگ می‌شود. لازم به ذکر است که این علائم ابتدا در برگ های جوان و قسمت های بالای ساقه مشاهده می‌شود و به تدریج کل گیاه را در بر می‌گیرد.

لازم به ذکر است که عنصر آهن به صورت فرو (Fe+2) توسط گیاه جذب می شود. با وجود اینکه این عنصر در خاک فراوان است علائم کمبود آن به وفور گزارش شده است. در خاکهای اسیدی و قلیایی این کمبود به علت فقدان آهن محلول بروز می نماید. علاوه بر این، مقدار بیش از حد عناصر دیگری مانند منگنز، فسفر، مس، روی و نیکل در خاک ممکن است منجر به کمبود آهن گردد.

سولفات آهن به دلیل دارا بودن عنصر آهن، در رفع کمبود آهن در خاک و بهبود سلامت گیاهان نقش موثری ایفا می کند. از جمله مهمترین کاربردهای سولفات آهن در کشاورزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1- رفع کمبود آهن در خاک:

کمبود آهن در خاک باعث ایجاد کلروز آهن می شود. کلروز آهن وضعیتی است که در آن برگ های جوان گیاه به تدریج زرد شده و رگبرگ ها همچنان سبز باقی می مانند. با استفاده از سولفات آهن می توان کمبود آهن در خاک را جبران کرد و به این ترتیب از بروز کلروز آهن جلوگیری نمود.

2- بهبود رنگ برگ گیاهان:

سولفات آهن با تامین آهن مورد نیاز گیاه، به بهبود رنگ برگ ها و افزایش شادابی آنها کمک می کند. کمبود آهن باعث رنگ پریدگی و زرد شدن برگ گیاهان می شود. استفاده از سولفات آهن به عنوان کود، به خصوص در گیاهانی که مستعد کمبود آهن هستند، مانند مرکبات، انگور و برنج، می تواند رنگ برگ ها را به حالت طبیعی و شاداب خود بازگرداند.

3- کنترل کلروز آهن:

کلروز آهن یک بیماری شایع در گیاهان است که ناشی از کمبود آهن می باشد. علائم کلروز آهن شامل زرد شدن برگ ها، به خصوص در رگبرگ ها، و ریزش زودرس برگ ها می باشد. استفاده از سولفات آهن به عنوان کود، می تواند به طور موثر کلروز آهن را کنترل کرده و از بروز آن جلوگیری نماید.

4- منعقد کننده فسفات:

سولفات آهن به عنوان منعقد کننده فسفات در تصفیه آب و فاضلاب کاربرد دارد. فسفر یکی از آلاینده های رایج آب است که می تواند باعث رشد بیش از حد جلبک ها و سایر میکروارگانیسم ها در آب شود. سولفات آهن با رسوب دادن فسفر به صورت فسفات آهن، به حذف این آلاینده از آب کمک می کند.

سایر کاربردها در کشاورزی:

علاوه بر موارد ذکر شده، سولفات آهن کاربردهای دیگری نیز در کشاورزی دارد، از جمله:

• کنترل خزه در مزارع برنج
• از بین بردن قارچ ها و باکتری های مضر
• بهبود طعم و کیفیت میوه ها
• افزایش مقاومت گیاهان در برابر تنش های محیطی

چگونگی استفاده از ریز مغذی سولفات آهن در کشاورزی

در زمین های کشاورزی، ریز مغذی زاج سبز از طریق جایگذاری (چالکود) در عمق خاک و محلول پاشی قابل استفاده است. علاوه بر این، در خاکهای سبک این ریز مغذی به هنگام آبیاری نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

1. چالکود: زاج سبز را می توان به صورت چالکود در عمق 10 تا 15 سانتی متری خاک اطراف پای گیاهان ریخت.
2. محلول پاشی: می توان به صورت محلول پاشی روی برگ ها و ساقه گیاهان اسپری کرد.
3. آبیاری: سولفات آهن را می توان به همراه آب آبیاری به خاک اضافه کرد.

میزان مصرف سولفات آهن

میزان مصرف سولفات آهن به نوع خاک، گیاه و شرایط آب و هوایی بستگی دارد. به طور کلی، توصیه می شود از 2 تا 5 کیلوگرم سولفات آهن در هر هکتار استفاده شود.

نکته:

استفاده از این ماده به صورت یک تا دو سال در میان، از کمبود این عنصر حیاتی جلوگیری می نماید و مصرف بیش از اندازه آن توصیه نمی گردد. لازم به ذکر است که مصرف این ریز مغذی به همراه کود حیوانی خصوصاً در محدوده ریشه باعث افزایش کارایی آن می شود.

احتیاط

به هنگام گل دهی و اوایل دوره شکل گیری میوه نباید زاج سبز را محلول پاشی نمود.

استفاده از سولفات آهن برای رسوب طلا

سولفات آهن می تواند برای رسوب طلا از محلول های حاوی سیانید استفاده شود. این فرآیند به عنوان روش زاج سبز نیز شناخته می شود.

در روش زاج سبز، یون های آهن (Fe2+) با یون های سیانید (CN-) واکنش داده و کمپلکس فِروسیانید آهن (Fe[CN]64-) را تشکیل می دهند. این کمپلکس با یون های طلا (Au+) واکنش داده و رسوب طلای فلزی (Au) را تشکیل می دهد.

معادلات شیمیایی این واکنش ها به شرح زیر است:

Fe2+ + 6CN- → Fe[CN]64-
2Fe[CN]64- + Au+ → Au↓ + 2Fe[CN]63-

مزایای استفاده از سولفات آهن:

• این روش نسبتاً ساده و ارزان است.
• مواد شیمیایی مورد نیاز به راحتی در دسترس هستند.
• این روش نیازی به تجهیزات پیچیده ندارد.
• این روش می تواند برای رسوب طلا از محلول های حاوی مقادیر کم طلا استفاده شود.

معایب استفاده از سولفات آهن:

این روش می تواند زمان بر باشد. این روش می تواند ضایعات زیادی تولید کند. این روش می تواند برای رسوب سایر فلزات ناخالصی علاوه بر طلا نیز موثر باشد.

ملاحظات ایمنی:

• سولفات آهن و سیانید هر دو سمی هستند و باید با احتیاط کامل از آنها استفاده کرد.
• هنگام کار با این مواد شیمیایی، حتماً از دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید.
• محلول های حاوی سیانید باید به درستی دفع شوند.

کاربردهای سولفات آهن در صنعت

سولفات آهن به دلیل خواص منحصر به فرد خود، در صنایع مختلف کاربرد دارد. از جمله مهمترین کاربردهای صنعتی سولفات آهن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– تصفیه آب:

سولفات آهن به عنوان منعقد کننده در تصفیه آب و فاضلاب کاربرد دارد. این ماده با رسوب دادن ذرات معلق و آلاینده ها، به تصفیه آب و حذف ناخالصی ها از آن کمک می کند.

– صنعت رنگ:

در صنعت رنگ به عنوان رنگدانه و افزودنی استفاده می شود. این ماده معدنی می تواند به رنگ ها رنگ های مختلف، مانند زرد، قهوه ای و سیاه، بدهد. همچنین سولفات آهن می تواند به عنوان تثبیت کننده رنگ و افزایش ماندگاری رنگ ها عمل کند.

– ساخت جوهر:

سولفات آهن در ساخت جوهر نویسی و چاپ استفاده می شود. این ماده معدنی با واکنش با تانن موجود در جوهر، رنگ سیاه ایجاد می کند.

– سایر کاربردهای صنعتی

سولفات آهن کاربردهای دیگری نیز در صنایع مختلف دارد، از جمله:

• تولید باتری
• دباغی چرم
• تصفیه گاز
• استخراج فلزات

کاربردهای سولفات آهن در مصارف خانگی

سولفات آهن علاوه بر کاربردهای صنعتی و کشاورزی، در مصارف خانگی نیز کاربرد دارد. از جمله مهمترین کاربردهای سولفات آهن در مصارف خانگی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

– تصفیه آب استخر:

سولفات آهن به عنوان منعقد کننده در تصفیه آب استخر استفاده می شود. این ماده با رسوب دادن ذرات معلق و آلاینده ها، به تصفیه آب استخر و شفاف شدن آن کمک می کند.

– آکواریوم:

در آکواریوم برای تامین آهن مورد نیاز گیاهان آبزی استفاده می شود. کمبود آهن می تواند باعث رنگ پریدگی و ضعف گیاهان آبزی شود. استفاده از سولفات آهن به عنوان کود، به رشد بهتر و زیباتر شدن گیاهان آبزی در آکواریوم کمک می کند.

– رنگرزی پارچه:

در رنگرزی پارچه به عنوان رنگدانه و تثبیت کننده رنگ استفاده می شود. این ماده معدنی می تواند به پارچه رنگ های مختلف، مانند زرد، قهوه ای و سیاه، بدهد. همچنین سولفات آهن می تواند به ثابت ماندن رنگ پارچه و افزایش ماندگاری آن کمک کند.

– باغبانی:

سولفات آهن می تواند برای تغذیه گیاهان در باغ و باغچه استفاده شود. این ماده معدنی به خصوص برای گیاهانی که مستعد کمبود آهن هستند، مانند گل رز، مرکبات و درختان میوه، مفید است.

– کنترل خزه:

سولفات آهن می تواند برای کنترل رشد خزه در باغ و باغچه استفاده شود. این ماده معدنی با از بین بردن ریشه های خزه، به جلوگیری از رشد آن کمک می کند.

کیمیا پارس شایانکار: تولید کننده انواع کود کشاورزی سولفات آهن

کیمیا پارس شایانکار مفتخر است که به عنوان یکی از تولید کنندگان پیشرو در زمینه کودهای کشاورزی، سولفات آهن را در دو نوع:

1. زاج سبز آبدار با 18 درصد آهن
2. و زاج سبز خشک با 20 درصد آهن به بازار عرضه نماید.

ویژگی های سولفات آهن کیمیا پارس شایانکار:

• کاملا محلول در آب: سولفات آهن کیمیا پارس شایانکار به طور کامل در آب حل می شود و به راحتی توسط گیاه قابل جذب است.
• موجود در دو نوع: این محصول در دو نوع زاج سبز آبدار با 18 درصد آهن و زاج سبز خشک با 20 درصد آهن عرضه می شود تا شما بتوانید متناسب با نیاز خود انتخاب کنید.
• عرضه به صورت کریستاله و پودری: زاج سبز کیمیا پارس شایانکار در هر دو نوع کریستاله و پودری موجود است تا شما بتوانید به راحتی از آن استفاده کنید.
• بسته بندی مناسب: سولفات آهن کیمیا پارس شایانکار در کیسه های 25 کیلوگرمی عرضه می شود که حمل و نقل و ذخیره سازی آن را آسان می کند.

نکات مهم:

– استفاده از کود بر اساس آزمون خاک: قبل از استفاده از هر نوع کود، از جمله سولفات آهن، ضروری است که آزمون خاک انجام شود تا نیازهای دقیق خاک شما مشخص شود.
– مصرف تحت نظر کارشناس: استفاده از کود را فقط با نظر کارشناسان مجرب و مهندسین سازمان جهاد کشاورزی منطقه خود انجام دهید.
– کیفیت و قیمت مناسب: کیمیا پارس شایانکار متعهد به ارائه محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب به مشتریان خود است.

قیمت سولفات آهن

متاسفانه، به دلیل نوسانات بازار و همچنین تنوع در برندها و کیفیت سولفات آهن، ارائه قیمت دقیق برای هر نوع سولفاتی (25 کیلویی، آزمایشگاهی، صنعتی، 7 آبه) به صورت قطعی امکان پذیر نیست. با این حال، برای ارائه اطلاعات مفیدتر و کمک به شما در برآورد قیمت، می‌توانیم موارد زیر را ارائه دهیم:

عوامل موثر بر قیمت سولفات آهن

1- نوع سولفات آهن:

• سولفات آهن کریستال (هپتا هیدرات) به دلیل حلالیت بالا، قیمت به نسبت بالاتری نسبت به سولفات آهن پودری (مونو هیدرات) دارد.
• سولفات آهن آزمایشگاهی به دلیل خلوص بالا، گرانتر از سولفات آهن صنعتی است.

2- برند:

برندهای مختلف سولفات آهن با توجه به کیفیت و خدمات پس از فروش، قیمت های متفاوتی دارند.

3- میزان خرید:

به طور کلی، خرید عمده سولفات آهن با قیمت پایین تر از خرید جزئی انجام می شود.

4- منطقه جغرافیایی:

قیمت سولفات آهن در مناطق مختلف کشور می تواند به دلیل هزینه های حمل و نقل و سایر عوامل، متفاوت باشد.

برای سفارش سولفات آهن شما می توانید برای درخواست خرید سولفات آهن، از طریق لینک ثبت بالای صفحه اقدام فرمایید. کیمیا پارس شایانکار، انتخابی مطمئن برای تامین نیازهای کودی شما.