اسید استیک | Acetic Acid
نام صنعتی : اسید استیک | Acetic Acid
فرمول شیمیایی استیک اسید :CH₃COOH
درجه خلوص :%99
نام های دیگر : اسید اتانوئیک، اسید اتیلیک، اسیدمتان کربوکسیل، سرکه، اسیدسرکه (جوهر سرکه)
بسته بندی : تانکر 25 تن ، مخزن ، بشکه 220 لیتری
- توضیحات
- آنالیز
- دانلود آنالیز
توضیحات
اسید استیک چیست؟
اسید استیک یا اتانوییک اسید، یک اسید کربوکسیلیک ساده با فرمول شیمیایی CH₃COOH است. این ماده به صورت مایعی بیرنگ، با طعم تیز و بوی تند است. اسید استیک یکی از پرکاربردترین ترکیبات شیمیایی در جهان است.
یکی از مواد معدنی و متعلق به گروه اسیدها و جز اسیدهای کربوکسیلیک میباشد و در نام گذاری آیوپاک به اسید اتانوئیک معروف است. استفاده از آن در شیمی، به عهد باستان بر میگردد. در سال 1847، هرمان کولب شیمیدان آلمانی برای اولین بار از طریق مواد معدنی موفق به ساخت اسید استیک شد.
باکتریهای مخمر سرکه به دلیل تمایل به تولید اسید استیک به این نام معروف شدهاند. این باکتریها در مواد غذایی، آب و خاک یافت میشوند. اسید استیک به طور طبیعی از میوهها و برخی مواد غذایی فاسد شده از فرآیند تخمیر تولید میشوند و از قدیمیترین ترکیبات شیمیایی شناخته شده توسط انسان میباشد.
این ماده در حالت خالص، مایعی بی رنگ با بویی تیز، مایعی خورنده و قابل اشتعال میباشد. این ماده در دمای 16.6 درجه سانتیگراد منجمد میشود.
استیک اسید و سرکه
سرکه از فرآیند تخمیر مواد غذایی دارای نشاسته و قند و مواد الکلی توسط باکتری مخمر سرکه (بچه سرکه) تولید میشود. برای تولید سرکه عموماً از میوههایی مانند سیب، انگور، دانههایی مثل جو استفاده میشود. سرکه معمولاً دارای اسید استیک با وزن حجمی 4 الی 8 درصد میباشد.
جدول مشخصات فنی اسید استیک | |
---|---|
مقدار | مشخصه |
CH3COOH | فرمول شیمیایی |
60.05 | وزن مولکولی |
16.6 | نقطه ذوب |
118.1 | نقطه جوش |
1.049 | چگالی |
نامحدود | حلالیت در آب |
2.4 | pH |
اسید کربوکسیلیک | ماهیت شیمیایی |
خورنده، سمی، قابل اشتعال | خطرات |
خلوص %99 | آنالیز استیک اسید |
اسید اتانوئیک، اسید اتیلیک، اسید متان کربوکسیل، سرکه، اسید سرکه (جوهر سرکه) | نامهاى دیگر |
انواع اسید استیک
انواع اسید استیک بر اساس روش تولید، غلظت و کاربرد به شرح زیر تقسیمبندی میشوند:
بر اساس روش تولید
- اسید استیک خوراکی: این نوع اسید استیک از تخمیر میکروبی مواد قندی مانند انگور، گندم و سیب تهیه میشود. اسید استیک خوراکی معمولاً حاوی ۹۵٪ اسید استیک خالص است.
- اسید استیک صنعتی: این نوع اسید استیک از طریق واکنشهای شیمیایی مختلفی مانند کربونیلاسیون متانول، اکسیداسیون استالدئید و اکسیداسیون اتیلن تولید میشود. اسید استیک صنعتی معمولاً حاوی ۹۹٪ اسید استیک خالص است.
بر اساس غلظت
- اسید استیک رقیق: اسید استیک رقیق معمولاً حاوی ۵ تا ۱۵٪ اسید استیک خالص است. از اسید استیک رقیق در صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی و همچنین به عنوان حلال استفاده میشود.
- اسید استیک غلیظ: اسید استیک غلیظ معمولاً حاوی ۹۵ تا ۹۹٪ اسید استیک خالص است. از اسید استیک غلیظ در صنایع شیمیایی و تولید محصولات پلیمری استفاده میشود.
اسید استیک پودری
اسید استیک پودری یک ماده شیمیایی است که به عنوان یک طعم دهنده و نگهدارنده در تهیه چیپس استفاده می شود. این ماده به چیپس طعم ترش و ترد می دهد و همچنین از آن در برابر فساد محافظت می کند.
کاربرد اسید استیک پودری در چیپس
اسید استیک پودری معمولاً در دو مرحله از تولید چیپس استفاده می شود. در مرحله اول، اسید استیک پودری به آب نمک اضافه می شود که برای طعم دهی به چیپس استفاده می شود. در مرحله دوم، اسید استیک پودری به خود چیپس اضافه می شود که برای ترد نگه داشتن چیپس و جلوگیری از فساد آن استفاده می شود.
میزان استفاده از اسید استیک پودری در چیپس معمولاً بین 0.2 تا 0.5 درصد است. این میزان بسته به نوع چیپس و سلیقه مصرف کننده می تواند متفاوت باشد.
عوارض استفاده از اسید استیک پودری در چیپس
اسید استیک پودری یک ماده شیمیایی است و در صورت مصرف بیش از حد می تواند عوارضی مانند سوزش معده، حالت تهوع و استفراغ ایجاد کند. همچنین، در صورت تماس با پوست، چشم ها یا دستگاه تنفسی می تواند باعث تحریک و آسیب شود.
نمک اسید استیک
سدیم استات یک نمک سدیم اسید استیک است که با فرمول شیمیایی CH3COONa شناخته میشود. این ماده به صورت پودر سفید یا بلورهای سفید وجود دارد. سدیم استات در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی کاربرد دارد.
نمکهای اسید استیک ترکیباتی هستند که از واکنش اسید استیک با یک باز تولید میشوند. نمکهای اسید استیک دارای خواص اسیدی هستند، اما شدت اسیدی آنها به نوع باز مورد استفاده بستگی دارد.
انواع مختلف نمکهای اسید استیک عبارتند از:
- نمکهای فلزی: این نمکها از واکنش اسید استیک با یک فلز تولید میشوند. نمکهای فلزی اسید استیک معمولاً در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی کاربرد دارند.
- نمکهای آمونیوم: این نمکها از واکنش اسید استیک با آمونیاک تولید میشوند. نمکهای آمونیوم اسید استیک معمولاً در صنایع غذایی، دارویی و کشاورزی کاربرد دارند.
- نمکهای آلی: این نمکها از واکنش اسید استیک با یک ترکیب آلی تولید میشوند. نمکهای آلی اسید استیک معمولاً در صنایع غذایی، دارویی و شیمیایی کاربرد دارند.
کاربردها و مصارف اسید استیک در صنایع
اسید استیک در صنایع مختلف کاربرد دارد، از جمله:
صنایع غذایی:
اسید استیک به عنوان یک طعم دهنده و نگهدارنده در تهیه ترشیجات، سس ها، نوشابه ها و سایر مواد غذایی استفاده می شود. همچنین، از این ماده برای تنظیم pH مواد غذایی استفاده می شود.
به صورت سرکه به عنوان چاشنی غذا و تهیه انواع ترشی استفاده میشود
صنایع دارویی:
اسید استیک در تولید برخی داروها، مانند داروهای ضدعفونی کننده و داروهای ضدسرطان استفاده می شود.
صنایع شیمیایی:
اسید استیک به عنوان پیش ماده تولید برخی مواد شیمیایی، مانند پلی وینیل استات، استات سلولز و استات بوتیل، اتیل استات، حلال ها و نساجی، استفاده می شود. همچنین، از این ماده در تولید برخی محصولات آرایشی و بهداشتی، مانند کرم های موبر و شامپوها، استفاده می شود.
- اسید استیک گلاسیال در صنایع شیمیایی در تولید فیلمهای عکاسی، تولید پلاستیک پلی اتیلن تری فتالات (PET) استفاده میشود.
- همچنین به عنوان ماده واسطه در تولید استات وینیل که ترکیب مهمی در تولید چسب و رنگ میباشد، و به عنوان حلال در تولید مواد معطر مصنوعی کاربرد دارد.
- همچنین از اسید استیک صنعتی در تولید مواد شیمیایی مختلف مانند استون، فرمالدهید و استئاراتها استفاده میشود.
صنایع آرایشی و بهداشتی:
اسید استیک در تولید برخی محصولات آرایشی و بهداشتی، مانند کرم های موبر و شامپوها، استفاده می شود.
صنایع کشاورزی:
اسید استیک در تولید برخی آفت کش ها و کود ها استفاده می شود. اسید استیک رقیق به عنوان افشانه برای از بین بردن قارچهای گیاهان استفاده میشود.
صنایع چوب و کاغذ:
اسید استیک در تولید برخی انواع کاغذ و چوب استفاده می شود.
صنایع چرم سازی:
اسید استیک در تولید برخی انواع چرم استفاده می شود.
نکات ایمنی
- اسید استیک غلیظ مادهای خورنده میباشد.
- در تماس با پوست باعث سوختگی شیمیایی پوست و ایجاد تاول میشود.
- در صورت تماس با چشم میتواند آسیبهای جدی به چشم وارد کند.
- تنفس بخار غلیظ آن باعث سوزش دهان، بینی و گلو میشود.
- هر چند سرکه یک مایع بدون ضرر میباشد اما نوشیدن اسید استیک گلاسیال خطرناک بوده و باعث ایجاد زخمهای شدید در دستگاه گوارشی میشود و ممکن است با تغییر اسیدیته خون، آسیبهای جدی به سلامتی انسان وارد کند.
- اسید استیک را در مکانی خنک و خشک نگهداری کنید.
- در هنگام رقیق کردن اسید استیک، همیشه اسید را به آب اضافه کنید و نه برعکس.
تولید اسید استیک
اسید استیک را می توان به روش های مختلفی تولید کرد. دو روش اصلی تولید اسید استیک عبارتند از:
- تخمیر الکل: در این روش، الکل با کمک باکتری های اسید استیک به اسید استیک تبدیل می شود. این روش قدیمی ترین روش تولید اسید استیک است و هنوز هم در برخی از کشورها، مانند ژاپن، مورد استفاده قرار می گیرد.
- کربونیلاسیون متانول: در این روش، متانول با کربن مونوکسید در حضور یک کاتالیزور واکنش داده و اسید استیک تولید می شود. این روش یکی از روش های مدرن تولید اسید استیک است و امروزه کاربرد گسترده ای دارد.
تخمیر الکل
در روش تخمیر الکل، الکل با کمک باکتری های اسید استیک، به اسید استیک تبدیل می شود. این واکنش به صورت زیر انجام می شود:
CH3CH2OH + O2 → CH3COOH + H2O
در این واکنش، الکل با اکسیژن واکنش داده و اسید استیک و آب تولید می شود. باکتری های اسید استیک، اکسیژن را از هوا دریافت می کنند و آن را برای اکسیداسیون الکل استفاده می کنند.
کربونیلاسیون متانول
در روش کربونیلاسیون متانول، متانول با کربن مونوکسید در حضور یک کاتالیزور واکنش داده و اسید استیک تولید می شود. این واکنش به صورت زیر انجام می شود:
CH3OH + CO → CH3COOH
در این واکنش، متانول با کربن مونوکسید واکنش داده و اسید استیک تولید می شود. کربن مونوکسید معمولاً از سوختن مواد حاوی کربن، مانند زغال سنگ یا نفت، تولید می شود. کاتالیزور این واکنش معمولاً یک فلز واسطه، مانند پلاتین یا نیکل، است.
سایر روش های تولید اسید استیک
علاوه بر روش های ذکر شده، روش های دیگری نیز برای تولید اسید استیک وجود دارد. برخی از این روش ها عبارتند از:
- اکسیداسیون اتیلن: در این روش، اتیلن با اکسیژن واکنش داده و اسید استیک تولید می شود.
- تقطیر خشک استات های فلزی: در این روش، استات های فلزی با گرم شدن به اسید استیک و فلز تبدیل می شوند.
- هیدرولیز استر ها: در این روش، استر ها با آب واکنش داده و اسید استیک و الکل تولید می شوند.
آنالیز اسید استیک | |
---|---|
CONTENT | Spec. |
Appearance | Clear free from matter in suspension |
Purity (WT %) | Min 99.85 |
Water (WT %) | Max 0.15 |
Formic ACID (WT %) | Max 0.050 |
Density@20°CKg/lit | 1.048-1.051 |
Acetaldehyde (WT %) | Max 0.02 |
Permanganate Time@20C, hours | Minimum 2 hours |
Crystallization point | 16.35 °C Min |
Sulphates(as SO4) | Max 1ppm |
Chloride (as CL) | Max 1ppm |
Total Iron(ppm) | Max 1.0 |
Propionic Acid (WT %) | 0.0050 Max |
Non volatie matter(WT%) | Max 0.003 |
Heavy metals(as Pb) | Max 0.5ppm |
Color(APHA) | Max 10APHA |