کود دهی گیاهان از طریق محلول پاشی روی آن ها

کود دهی گیاهان از طریق محلول پاشی یک روش موثر برای تأمین عناصر غذایی به گیاهان است. این روش به ویژه در مواقعی که گیاهان به عنوان نتیجه کمبود عناصر مختلف هستند یا نیاز به تقویت سریع دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه نحوه اجرای این روش و مواردی که باید در نظر گرفته شوند را توضیح می‌دهیم:

روش‌ها و نکات موثر برای کوددهی گیاهان از طریق محلول پاشی

روش‌ها و نکات موثر برای کود دهی گیاهان از طریق محلول پاشی به شرح زیر است:

•  انتخاب کود: محلول‌های پاشی می‌توانند شامل عناصر غذایی مختلفی مانند نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، آهن (Fe) و … باشند. بر اساس نیاز گیاهان، کود مورد نظر را انتخاب کنید.
•  تهیه محلول: معمولاً برای تهیه محلول پاشی، کود مورد نظر را در آب حل کنید. میزان و نسبت غلظت کود به آب بستگی به نوع کود و نیاز گیاهان دارد. دقیقترین راه تهیه محلول را از دستورات تولید کود مورد استفاده بخواهید.
•  زمان پاشش: بهترین زمان برای پاشش کودها صبح یا عصر زود است. در این زمان‌ها، گیاهان بهترین قابلیت جذب را دارند و هوا نیز خنکتر است.
•  شرایط آب و هوا: در زمان پاشش، به شرایط آب و هوایی که قرار است پاشش انجام شود توجه کنید. برای جلوگیری از احتمال ایستاب ذرات کود بر روی گیاهان به دلیل باد، انجام پاشش در روزهای بدون باد توصیه می‌شود.
•  میزان پاشش: میزان کود پاشی بستگی به نوع گیاه، نوع کود و نیاز گیاه دارد. اطلاعات مربوط به میزان دقیق کودها و راهنمای استفاده را از تولیدکننده یا متخصصان کشاورزی دریافت کنید.
•  توجه به احتمال ایجاد خطرات: در هنگام استفاده از کودها، دقت لازم را در خصوص مقادیر مورد استفاده و احتمال ایجاد خطرات به گیاهان و محیط زیست داشته باشید.

برای اطمینان از موثر بودن و ایمنی استفاده از کودها، همیشه به دستورالعمل و راهنمای تولیدکننده مراجعه کنید و از نظرات کارشناسان کشاورزی نیز بهره مند شوید.

همچنین مقاله راهنمای مصرف بهترین کود برای گیاهان آپارتمانی برای رشد بهتر را بخوانید.

امتیازات مصرف کود از راه محلول پاشی:

1- در مقایسه با روش خاکی، میزان مصرف کود در واحد سطح بسیار پایین است و راندمان مصرف بسیار بالا.

2- فیکس شدن در خاک وجود ندارد.

3- مشکلات انتقال از راه ریشه وجود ندارد.

4- تأثیر خیلی سریع عناصر روی گیاه برای رفع کمبودها مؤثر است

5- در شرایط کم آبی که کود دهی از طریق خاک و آب ممکن نیست این روش بهترین است.

6- مصرف به همراه سم پاشی باعث کاهش هزینه میشود.

7- جذب از راه برگ باعث تحریک جذب ریشه از خاک میگردد.

عوامل مؤثر در کاربرد این روش:

با توجه به این امتیازات عوامل مؤثر در کاربرد این روش به طور خلاصه به شرح زیر است:

1. نوع مواد مصرفی
2.  گیاه
3.  محیط

1) نوع مواد مصرفی

– حلالیت:

آنچه که به عنوان ماده غذایی از طریق برگ جذب میشود باید کاملاً محلول در آب به صورت یون (املاح) یا‌ کلات‌ها یا بعضی مواد آلی مثل قندها باشد.میزان جذب مواد از طریق برگ بستگی به غلظت ماده مربوطه دارد و هر ماده ای در غلظت خاصی بهتر جذب میگردد.

– غلظت:

تحقیقات نشان داده است که یکی از عوامل سرعت نفوذ عناصر به داخل گیاه اختلاف غلظت بین مواد پاشیده شده و مواد داخل گیاه و این غلظت برای عناصر مختلف متفاوت  است.

– وزن مولکولی:

یکی از عوامل مؤثر در سرعت نفوذ به داخل گیاه وزن مولکولی یا اندازه مولکولی ماده مورد نظر است.البته قطر منافذ در گیاه میزبان نیز مهم است که قطر منافذ در گیاهان 3%  تا 5% نانومتر و در میوه‌ها 7% تا 2/1 نانومتر است.بنابراین همه عناصر در همه گیاهان یکنواخت اثر نمی‌کنند.

– بار الکتریکی:

از آنجا که نمک‌ها وقتی حل میشوند در محیط می‌شوند. در محیط آبی به صورت یون (ماده باردار) درمی آیند این ذرات باردار (کاتیون ها و آنیون) معمولاً هیدراته میشوند و در اطراف خود مولکول های آب جذب میکنند حتی مولکول کمپلکس و کلات ها هم خنثی نیستند و ذرات  بارداری هستند مثلاً کلات های آهن بار منفی دارند و بهتر از یون های آهن تنها که بار مثبت دارند جذب میشوند.

– اسیدیته محلول: Ph 

محلول مورد نظر محلول پاشی در نفوذ پذیری یون ها مؤثر است ولی برای عناصر مختلف تفاوت دارد. مثلا یونهای فسفات در  pH

پایین بهتر جذب می‌شود و اوره حداکثر جذب را در درخت سیب در 4/5 تا 6/6 دارد ولی جذب کلسیم در 3/3 تا 2/5 باید باشد ولیPh

همین کلسیم در گیلاس در 7 بهتر جذب میشود. به همین دلیل در فرمولهای شلوغ کیفیت جذب  ایده آل نیست.

هچنین بخوانید: کود کشاورزی چیست؟ (تعریف کود)

– Surfactant wetting agent adjuvant: مواد همراهی یا کمکی

مواد کمکی جذب ، ماده غذایی نیستند ولی همانطور که از نامشان پیداست باعث میشوند مواد غذایی بهتر پخش شوند، بهتر بچسبند، بهتر نفوذ کنند و بهتر جذب شوند.

البته اثر ادجونتها بسته به نوع ماده غذایی مورد نظر و گیاه متفاوت است.مثلا برای گیاهانی که برگ های مومی و صاف و لغزنده دارند مثل چغندر یا غلات مصرف ادجونت ها در محلول پاشی الزامی است. اینجانب در سال 1353 با کاربرد دترجنت در محلول کود آهن روی گندم افزایش جذب 9 برابر دیدم و یا مصرف ریزمغذی ها خصوصاً آهن و منگنز بهتر است همراه با ادجونت یا صابون محلول پاشی باشد.

امروزه فرمول های متفاوتی از این مواد در بازار موجود است که بعضی از انها برای گیاه مضر هستند مثلاً حاوی ترکیبات سدیم دار هستند یا حاوی غلیظ کننده هستند که در فیزیولوژی گیاه اثر منفی دارند و مصرف کنندگان باید از مارک های مطمئن استفاده محلول مورد محلول پاشی است.

چون آبهای مصرفی اغلب کربناتی هستند و در اثر پاشش ازدست میدهند ph نمایند .یکی از خواص مهم محیط در سطح برگ افزایش می یابد باعث کاهش جذب کود و کاهش دوام سموم می گردند که مصرف تنظیم اثر قابل توجه در Ph افزایش جذب دارند.

2) نوع گیاه

قابلیت جذب عناصر غذایی از اندامهای گیاهان مختلف بسیار متفاوت است و به همین دلیل ممکن است کودی روی یک گیاه اثر خیلی خوب داشته باشد و محلول پاشی آن روی گیاه دیگر چندان مؤثر نباشد و از جمله فاکتورهایی از گیاه که در جذب مؤثر هستند عبارتند از:

الف – برگ:

مطالعات مزرعه ای و آزمایشگاهی نشان داده است که نوع برگ از جوانب مختلف تاثیر در قابلیت جذب دارد.

ب: سن برگ:

برگ از شروع پیدایش یا پیر شدن ساختمان کوتیکولی دارد و زمانی که به نصف اندازه واقعی برسد بالاترین جذب را دارد مثلا دیده شده است که میزان جذب ازت در برگ مرکبات با افزایش سن کم میشود.روی در برگه پسته جوان 55% بیشتر از برگ پسته کامل جذب میگردد.بنابراین در دوران رشد گیاه محلول پاشی مفیدتر است.

ج: شکل برگ:

برگ های پهن و موازی زمین معمولاً قابلیت جذب بهتری  دارند.

د: نوع گیاه:

جذب مواد غذایی در گیاهان مختلف متفاوت است.مثلا برگ زیتون 15 برابر ازت اوره را بیشتر از بادام جذب میکند یا سیب 3 برابر اوره را بیشتر از گلابی جذب میکند و این بستگی به نوع کوتیکول برگ‌ها دارد. حتی در واریته های مختلف جذب از راه برگ متفاوتB  است و در این رابطه آزمایشات زیادی روی جذب کلسیم در واریته های مختلف سبب شده که تا 5 برابر در بعضی واریته ها بیشتر بوده است.

3) محیط

گیاهان در دوران رشد و حتی در ساعت های مختلف شبانه روز در شرایط مختلف محیطی به سر میبرند که این شرایط در جذب مواد غذایی توسط برگ متفاوت است.

نور:

شکل فیزیکی و ترکیب شیمیایی کوتیکول برگ در اثر نور تغییر می‌کند و جذب یون ها یه در این شرایط تفاوت میکند. مثلاً آزمایشات در ذرت و گوجه در شدت نور بیشتر بهتر است ولی بعضی یون ها مثل روی کمتر تحت تاثیر نور K نشان داده است جذب پتاسیم هستند یا جذب بعضی کلاتها مثلاً کلات آهن در تاریکی بهتر است و توصیه می شود در اواخر روز کلات آهن محلول پاشی شود.

درجه حرارت:

اثر درجه حرارت در جذب از راه برگ بیشتر مربوط به اثر آن در سرعت خشک شدن محلول روی برگ و آثار فیزیکی و شیمیایی حرارت روی محلول است تا تأثیر روی کوتیکول گیاه البته در بعضی از گیاهان با افزایش درجه حرارت افزایش می یابد.

بیشتر بخوانید: کوددهی باغات چای

3-رطوبت:

رطوبت هوا هم مثل نور و حرارت در جذب از راه برگ مؤثر است و عمده عوامل تأثیر عبارتند از:

• اثر روی راکسیون در حین پاشش
• اثر رطوبت روی کوتیکول برگ و روزنه ها
• اثر رطوبت روی متابولیسم گیاه و انتقال مواد

و از طرفی می توان گفت رطوبت در جهت خلاف حرارت در خشک شدن محلول روی برگ تاثیر دارد.بنابراین رطوبت بالا جذب را افزایش میدهد.

رطوبت بالا باعث ورم کردن روزنه‌ها و تمایل جذب ترکیبات آبدوست می‌گردد و محلول ماندن نمک‌ها در رطوبت بالا بیشتر است و لذا جذب بهتر صورت گیرد. مثلاً جذب در رطوبت بالا خیلی بهتر است یا جذب فسفر روی لوبیا در هوای مرطوب دوبار بیشتر است یا ترکیبات کلسیم دار در هوای مرطوب بهتر جذب میشود