تغذیه باغات انگور چگونه است؟

مواد معدنی یک عامل مهم برای افزایش کمیت و کیفیت محصول نهایی انگور است. در جدول 1 می‌توانید عناصر غذایی مورد نیاز انگور را با توجه به میزان آن‌ها مشاهده نمائید.

جدول 1- عناصر غذایی مورد نیاز انگور

منابع کودی برای انگور

ایجاد تعادل بین عناصر غذایی در دسترس گیاه تضمین کننده افزایش عملکرد و بهبود کیفیت میوه است. با توجه به این موضوع  لازم است از تمام کودهایی که حاوی عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان اند به صورت متعادل و بر اساس نیاز گیاه استفاده گردد.

بر اساس مقایسه نتایج تجزیه برگ و خاک با اطلاعات غلظت های بهینه کودی که درنتیجه بررسی ها به دست آمده است، مشخص می‌گردد که چه نوع کودهای کشاورزی و عناصری باید به خاک و گیاه داده شود و از مصرف چه عناصری باید پرهیز شود تا تعادل عناصر غذایی در زمین های کشاورزی برقرار باشد. به منظور تأمین عناصر پرُمصرف (ماکرو) و کم مصرف از انواع کودهای شیمیایی، آلی (ارگانیک) استفاده می‌گردد.

همچنین بخوانید: مهمترین بیماری‌های درخت انگور + روش های درمان

کود های آلی برای انگور

این دسته از کودهای کشاورزی شامل:

• انواع کودهای حیوانی
• اسیدهای هیومیک،
• اسیدهای آمینه
• و ورمی کمپوست می‌گردد.

کود حیوانی در حقیقت از فضولات حیواناتی مانند گوسفند، گاو، اسب و یا مرغ تشکیل می‌شود. کود حیوانی به علت دارا بودن حجم وسیعی از مواد آلی و غذایی باقیمانده که برای غنای خاک بسیار مفید است، در طول تاریخ همواره مورد توجه کشاورزان و زراعت کاران بوده است. توصیه می شود که 5 کیلوگرم کود حیوانی کاملاً پوسیده و مخلوط شده با سایر کودها در اواخر زمستان به صورت چالکود در هر چاله مصرف شود.

مصرف کودهای اسید هیومیک برای انگور

استفاده از اسید هیومیک موجب بهبود خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک می‌گردد. در تولید محصولات زراعی به دلایل داشتن پتانیسل بالا در استفاده اکولوژیک و قابلیت بالای آن در تنظیم ازت، افزایش میزان آنزیم‌ها درگیاه، جذب مواد غذایی توسط گیاه، مقاوم کردن گیاه در برابر آفت ها و نیز افزایش رشد گیاه دارای اهمیت است. استفاده از اسید هیومیک سبب افزایش عملکرد انگور به میزان 35 % می‌شود. مصرف اسید هیومیک در مرحله پس از ظهور خوشه اهمیت دارد و تقسیط آن به افزایش کارایی کودهای پتاسه و فسفره و ازته که با آن مصرف می‌شوند کمک می‌کند.

استفاده از کودهای آلی جهت رشد بهتر محصولات کشاورزی، یکی از اهداف کشاورزی پایدار محسوب می‌شود. اسیدهای آمینه واحدهای سازنده پروتئین‌ها هستند. پروتئین‌ها از مهمترین ترکیبات موجود در سلول‌های گیاهی هستند که در تمام واکنش‌های اصلی اعم از ساختاری، آنزیمی، متابولیکی و انتقالی شرکت دارند.

مزایای کودهای اسید آمینه

• افزایش مقاومت گیاه در هنگام بروز تنش‌های محیطی
• تأثیر بر روزنه‌های هوایی
• تقویت سیستم ایمنی گیاه
• القاء فرآیند گرده افشانی
• افزایش کمی و کیفی محصول
• افزایش دوره ماندگاری محصول بعد از برداشت
• افزایش سرعت رسیدگی محصول
• افزایش جذب عناصر ریز مغذی

اسیدهای آمینه با افزایش کلروفیل در گیاه، افزایش فرایند فتوسنتز و نسبت C/N در درختان میوه، موجب بهبود کیفیت و کمیت محصول می‌شود.

روش مصرف اسیدآمینه در تغذیه انگور

از آنجا که استفاده از محلول‌های اسیدآمینه همراه با عناصر غذایی می‌تواند باعث بهبود کمی و کیفی عملکرد محصول شود، بنابراین در زمان تورم جوانه‌ها و ارزنی شدن انگور، مصرف اسید آمینه همراه با پتاسیم پیشنهاد می‌شود. همچنین در زمان ظهور خوشه گل و شروع رنگ دادن میوه و غوره شدن، استفاده از اسیدآمینه همراه با کلسیم به صورت محلول‌پاشی توصیه می‌شود.

ورمی کمپوست در تغذیه انگور

مصرف ورمی کمپوست یک نوع کود آلی هوموسی است که توسط گونه‌های خاص از کرم‌های خاکی تولید می‌شود. این کود به لحاظ دارا بودن انواع ویتامین‌ها، هورمون‌های رشد و عناصر غذایی مورد نیاز گیاه، اثرات بسیار مفیدی بر روی رشد و نمو گیاه دارد. این کود دارای بوی مطلوب و فاقد هرگونه آلودگی میکروبی است.

مزایای ورمی کمپوست:

یک غذای کامل و متعادل برای گیاهان است که با داشتن مواد هورمونی، رشد و نمو گیاه را سرعت می‌بخشد؛ به نگهداری رطوبت در خاک کمک می‌کند؛ رنگ، طعم، بو و کیفیت گلها، سبزیجات و میوه را بهبود می‌بخشد؛ حاصلخیزی خاک را افزایش می‌دهد؛ فاقد هر گونه آلودگی میکروبی است و مواد بیوشیمیایی آن مقاومت گیاهان را در مقابل بیماری‌ها افزایش می‌دهد.

میزان استفاده از ورمی کومپوست در کوددهی باغات انگور:

• در نهالستان: 1 تا 2 کیلوگرم در متر مربع
• در باغ‌های انگور: 5 تن در هکتار
• در هر چالکود انگور: 2 کیلوگرم

روش های کوددهی و میزان مصرف کود برای باغات انگور

هدف این است که کود به شکلی مصرف شود که کارایی آن حداکثر باشد. بسته به نوع کود و نوع کشت و سیستم آبیاری، روش کود دادن متفاوت است. در زیر به معرفی این روش ها می‌پردازیم.

روش چال کود

به علت وجود آهک فعال در خاک های آهکی، زیادی بیکربنات در آب های مورد استفاده در آبیاری، کم بودن مواد آلی، مصرف غیر صحیح و غیر اصولی (پخش سطحی) کود در قسمت سایه انداز درختان و عدم رعایت مصرف صحیح  و بهینه کود و آب؛ اغلب درختان میوه در کشور دچار عدم تغذیه صحیح هستند و به همین دلیل استفاده از روش درست و اصولی کوددهی در باغات اهمیت زیادی دارد.

یکی از بهترین و ساده ترین روش های صحیح و اصولی کوددهی، روش چالکود است. روش چالکود به این شکل است که بسته به سن و حجم شاخ و برگ بوته، دو تا چهار چاله به قطر تقریبی 30 تا 50 و به عمق 30 تا 40 سانتیمتر در قسمت انتهایی سایه انداز درخت و در مسیر عبور جریان آب حفر می گردد و با مخلوط کودهای آلی و شیمیایی پر می‌شود در باغ های انگوری که به صورت قطره ای آبیاری می‌شوند، گودال ها و چاله ها باید در زیر قطره چکان ها حفر شوند.

بهترین زمان کوددهی به روش چالکود، پایان فصل خواب و قبل از شروع فصل رشد است.

3-مقدار کود توصیه شده برای هر درخت انگور به روش چال کود

کودهای موجود در جدول بالا همراه با 5 کیلوگرم کود حیوانی مخلوط در آخر زمستان به صورت چالکود مصرف شود.

توصیه :  دقیق ترین میزان مصرف کودهای شیمیایی  برای تمامی محصولات زراعی و باغی از طریق آزمون خاک وآزمون برگ قابل تعیین است.

مصرف از طریق سیستم آبیاری

به دلیل اینکه که مواد غذایی معمولاً به صورت یون های محلول در آب توسط ریشه گیاهان جذب می شود، هر روش کوددهی که استفاده شود برای رسیدن به گیاه، به آب نیاز دارد. بنابراین کوددهی از طریق سیستم آبیاری راندمان بسیار بالاتری نسبت به سایر روشهای کود دهی دارد. در باغ های انگوری که از سیستم آبیاری تحت فشار (از نوع قطره ای و یا بارانی) استفاده می‌کنند، کود از طریق سیستم آبیاری داده می‌شود اما به علت بازدهی بالا، اخیراً در سیستم آبیاری سطحی نیز کود به صورت کود آبیاری داده می‌شود.

البته باید توجه نمود که محدودیت این روش آن است که فقط کودهای محلول در آب قابل مصرف هستند مثل کودهای نیتروژن دار (همانند کود سولفات آمونیوم)، کلرید پتاسیم، نیترات پتاسیم، کلاتهای ریزمغذیها و کودهای کامل محلول در آب با توجه به تعداد دفعات آبیاری، دفعات کوددهی هم محدود نیست که این نیز باعث افزایش راندمان می‌شود و مناسب با نیاز گیاه است ولی باید دقت شود که مصرف کود در سیستم آبیاری تحت فشار با بهایی که بیکربنات و سختی بالا دارند، موجب رسوب و گرفتگی منفذهای سیستم آبیاری تحت فشار می‌شود و میزان مورد نیاز به ویژه برای کودهای کامل و نیتروژن دار طی چند نوبت مصرف است.

با توجه به بافت خاک، باید برنامۀ آبیاری و کوددهی طوری تنظیم شود که کود به ریشه گیاه برسد و شسته نشود. تعداد نوبت‌های کوددهی نسبت به دفعات آبیاری باید طوری باشد که مقدار کود مورد نیاز که در سیستم حل می شود، باعث افزایش شوری نشود.

بیشتر بخوانید: اصول کود دهی باغات انگور

4-زمان و مقدار مصرف کود همراه با آبیاری به منظور تغذیه انگور

به دلیل اینکه انگور منیزیم دوست است؛، بهتر است کود کامل حاوی منیزیم نیز باشد و یا از منبع سولفات منیزیم به میزان 15 تا 25 کیلوگرم در هکتار در طول فصل تا قبل از ظهور خوشه سولفات منیزیم استفاده گردد.

در صورت عدم استفاده از کود کامل می‌توان از کودهای دو عنصری مانند مونو آمونیوم فسفات، اوره فسفات برای تأمین فسفر قبل از گلدهی و مونو پتاسیم فسفات و نیترات پتاسیم و سولفات پتاسیم برای مرحله بعد از گلدهی تا زمان رسیدن میوه که محلول در آب هستند استفاده نمود. قبل از رسیدن میوه نباید از کودهای حاوی ازت استفاده کرد چون باعث عدم رنگ گیری و کاهش کیفیت میوه می‌شود.

محلول‌ پاشی

تغذیه برگی، یکی از روش‌های مؤثر و کارا در کوددهی انواع محصولات کشاورزی است و توسط آن می‌توان عناصر غذایی را سریع‌تر و به صورت مستقیم در اختیار شاخه، برگ و میوه گیاه قرار داد. با توجه به سهولت و سرعت جذب مواد غذایی از این راه، کوددهی به روش محلولپاشی بخصوص برای تأمین ریزمغذی‌ها که به مقادیر کم مورد نیاز هستند روش بسیار مناسبی است؛

بویژه برای درختان که ریشه‌های بسیار عمیق دارند و رساندن مقادیر کم مواد ریزمغذی از راه خاک با راندمان خیلی پایین همراه است. البته در این روش غلظت عناصر غذایی پاشیده شده روی برگ نقش بسیار مهمی در نتیجه کار و جذب مواد دارد.

دستورالعمل محلول پاشی عناصر غذایی برای محصول انگور

•  ازت: کاربرد اوره یا نیترات آمونیوم با غلظت چهار در هزار قبل از متورم شدن جوانه‌ها در بهار و ده روز بعد از گلدهی و تشکیل میوه.
•  فسفر: کاربرد اسید فسفریک با غلظت یک در هزار یا مونو آمونیوم یا مونوپتاسیم فسفات با غلظت 3 در هزار قبل از متورم شدن جوانه ها و ده روز بعد از گلدهی.
• پتاسیم: محلولپاشی نیترات پتاسیم با غلظت 4- 3 هزار قبل از متورم شدن جوانه ها و ده روز بعد از گلدهی.
• روی: محلولپاشی عنصر روی از منبع سولفات روی با غلظت سه در هزار قبل از متورم شدن جوانه ها و ده روز بعد از گلدهی و تشکیل میوه.
•  آهن: محلولپاشی کلات آهن با غلظت 3- 2 در هزار قبل از متورم شدن جوانه‌ها و ده روز بعد از گلدهی و تشکیل میوه.
•  بُر: محلولپاشی عنصر بُر از منبع اسیدبورکی با غلظت دو در هزار قبل از متورم شدن جوانه‌ها و ده روز بعد از گلدهی و تشکیل میوه.
•  کلسیم: مصرف کلرور یا نیترات کلسیم با غلظت 5 در هزار به صورت محلولپاشی در زمان ارزنی شدن میوه آن

منبع: برگرفته از کتاب راهنمای تغذیه گیاهی انگور، نویسندگان: مهرزاد مستشاری و همکاران