صابون و مواد شوینده به طور گسترده در زندگی روزمره و در بسیاری از کاربردهای صنعتی مورد استفاده قرار میگیرند. به طور کلی مواد شیمیایی، صابونی از طریق واکنش سود سوزآور و یک چربی تولید میشوند.
Fat+3NaOH → glycerine + 3 soap
فهرست مطالب
فرایند تولید صابون با استفاده از سود سوز آور
فرایند تولید صابون به طور کلی در 4 مرحله انجام میشود. در ادامه این 4 مرحله به صورت کلی و به اختصار توضیح داده میشود.
1-فرایند صابونی شدن:
در فرآیند صابونی شدن، مخلوطی از چربی حیوانی و روغن نارگیل با سدیم هیدروکسید، سود سوزآور مخلوط شده و حرارت داده می شود.
2-حذف گلیسیرین:
گلیسیرین از صابون با ارزش تر است، بنابراین بیشتر گلیسیرین تولیدی از صابون خارج میشود. البته مقداری از گلیسیرین در صابون برای حفظ خاصیت نرمی صابون نگه داشته میشود. صابون در آبهای شور حلالیت خوبی ندارد، در حالی که گلیسیرین به خوبی حل میشود. بنابراین با افزودن نمک به محصول فرایند صابونی شدن، صابون و گلیسیرین محلول در آب نمک جدا میشوند.
3- خالص سازی صابون:
ممکن است همه سود کاستیک | هیدروکسید سدیم که به عنوان یکی از مواد اولیه استفاده شده، در واکنش تولید به صابون تبدیل نشده باشد. تمامی سدیم هیدروکساید | سود سوز آور باقی مانده در صابون با استفاده از یک اسید ضعیف مانند سیتریک اسید حذف میشود، همچنین دو سوم آب باقی مانده در صابون نیز در این مرحله خارج میشود.
4- مرحله پایانی:
در این مرحله مواد افزودنی همچون مواد نگهدارنده، رنگ و عطر به صابون افزوده میشود و با آن مخلوط میگردد و در نهایت صابون به صورت قالبهای مورد نظر شکل داده شده و برای فروش آماده میشود. مواد شوینده نیز از نظر ساختار و عملکرد شبیه صابون هستند و برای اغلب کارها از صابون مؤثرتر، مفیدتر و پرکاربردتر هستند. علاوه بر مولکولهای مواد شوینده، مواد شوینده معمولاً شامل مواد مختلفی همچون نرم کنندهها هستند.
**توجه** : به دلیل اینکه سود سوزآور مادهای قلیایی و به شدت خورده است، حتماً پیش از کار با این ماده شیمیایی، دستور العمل ایمنی کار با سود سوز آور را به دقت مطالعه نمائید.
تولید صابون با استفاده از سود سوز آور یک فرآیند شیمیایی سنتی است که در طول تاریخ به کار میرفته و به تدریج به روشهای مدرن تولید صابون با مواد اولیه مختلف منجر شده است. سود سوز آور (پتروشیمیکال) یک ماده مخمری است که از پسماندهای نفتی بهدست میآید و شامل مختصرات نفتی و قطرهقطرههای نفتی است.
بیشتر بخوانید: مواد شیمیایی در شوینده های بهداشتی
روش سنتی فرایند تولید صابون
در روش سنتی تولید صابون با استفاده از سود سوز آور، مراحل زیر انجام میشود:
- تهیه مواد اولیه:
– سود سوز آور (پتروشیمیکال)
– آب
– صودا کاهویی (هیدروکسید سدیم) - تهیه محلول سود سوز آور: سود سوز آور به تدریج به آب اضافه میشود تا یک محلول سود سوز آور بهدست آید.
- افزودن صودا کاهویی: به محلول سود سوز آور، صودا کاهویی به تدریج افزوده میشود تا مخلوط با pH قابل قبول برای تولید صابون حاصل شود.
- تصفیه و تمیزکاری: مخلوط تصفیه میشود تا از ذرات معلق و ناخالصیها پاک شود.
- مخلوطسازی با روغنهای گیاهی: به مخلوط تصفیه شده، روغنهای گیاهی مثل روغن پالم، کره شیا، روغن نارگیل و… افزوده میشود.
- تغذیه حرارتی: مخلوط به مرحله تغذیه حرارتی منتقل میشود و به مدت معین تحت دمای مشخصی گرم میشود. این مرحله باعث تشکیل یک ماده به نام “گلیسیرین” میشود که به عنوان مرطوبکننده در صابونها عمل میکند.
- جلبکزدایی: به مخلوط گلیسیرینی، جلبکزدایی اضافه میشود تا رنگ صابون سفید شود.
- ریزی و شکلدهی: مخلوط ساییده میشود و به شکلهای مختلف صابون تولید میشود.
- خشککردن: صابونها در محیط مناسب برای خشککردن قرار میگیرند تا آب آنها تبخیر شود.
- بستهبندی: صابونها بستهبندی شده و برای عرضه به بازار آماده میشوند.
توجه داشته باشید که تولید صابون با استفاده از سود سوز آور به دلیل مواد شیمیایی معدنی استفاده شده، ممکن است حساسیت پوستی در برخی افراد ایجاد کند. در روشهای تولید مدرن صابون، از مواد نرمکننده و رطوبتدهنده پوستی مثل گلیسیرین طبیعی استفاده میشود تا این مشکل به حداقل برسد.