خاک زئولیت | Zeolite soil

Description

آیا تا به حال نام زئولیت به گوشتان خورده است؟ این ماده شگفت‌انگیز که گاهی آن را “سنگ جادویی” می‌نامند، یکی از هدایای ارزشمند طبیعت به دنیای کشاورزی و باغبانی است. زئولیت، یک کانی طبیعی با ساختاری منحصر به فرد است که می‌تواند معجزاتی در بهبود کیفیت خاک و رشد گیاهان ایجاد کند.

خاک زئولیت چیست؟

زئولیت یک ماده معدنی است که عمدتاً از آلومینوسیلیکات تشکیل شده و کاربرد تجاری عمده آن در صنایع به عنوان جاذب سطحی است. زئولیت‌ها به طور گسترده‌ای در صنعت برای تصفیه آب، به عنوان کاتالیزور و برای تهیه مواد پیشرفته استفاده می‌شود. مهمترین استفاده زئولیت در تولید پاک کننده های لباس است. همچنین در پزشکی و کشاورزی نیز کاربرد دارد.

از بین زئولیت‌های طبیعی فقط 9 نوع به مقدار زیاد در طبیعت یافت می‌شوند. خواص فیزیکی و شیمیایی زئولیت‌های طبیعی متفاوت بوده و در بین نمونه‌های مختلف یک نوع خاص از زئولیت نیز تفاوت‌هایی در خواص فیزیکی (اندازه منفذ، اندازه بلور، ظرفیت تبادل یونی و ظرفیت جذبی) و ترکیب شیمیایی وجود دارد.

موارد استفاده زئولیت‌های مصنوعی و طبیعی از خواص فیزیکی و شیمیایی آن‌ها نشأت می‌گیرد که خود آن هم به نوبه خود تابعی از ساختمان بلوری و ترکیب شیمیایی زئولیت‌ها است.

تعدادی از زئولیت‌های طبیعی عبارتند از:

Analcime – Chabazite – Clinoptilolite – Erionite – Faujasite – Ferrierite – Laumontite – Mordenite – Pillipsite – Heulandite

خاک زئولیت در تولید کود کشاورزی، خوراک دام و طیور، کف سالن مرغداری‌ها، تولید بلوک سیمانی سبک و سایر موارد کاربرد زیادی دارد.

تاریخچه کشف و استفاده از زئولیت

داستان زئولیت از حدود 250 سال پیش آغاز شد. در سال 1756، یک معدن‌شناس سوئدی به نام آکسل فردریک کرونستد، این ماده را کشف کرد. او متوجه شد که این کانی هنگام حرارت دیدن، بخار آب آزاد می‌کند و به همین دلیل نام آن را از دو کلمه یونانی “زئو” به معنای جوشیدن و “لیتوس” به معنای سنگ گرفت. اما استفاده گسترده از زئولیت در کشاورزی و باغبانی، تاریخچه‌ای جدیدتر دارد و به اواسط قرن بیستم برمی‌گردد.

زئولیت کلوخه

زئولیت کلوخه چون دارای موادی مانند پتاسیم، کلسیم، سدیم، آلومینیوم، منیزیم، سیلسیوم، فسفر، گوگرد، مس، آهن، منگنز، و… است، به عنوان بهترین مکمل غذایی دامی و کودهای کشاورزی محسوب شده و در بهره برداری و تولید بیشتر محصولات کشاورزی و دامی نقش مهمی ایفا می‌نماید.

ساختار شیمیایی و فیزیکی خاک زئولیت

زئولیت‌ها از نظر شیمیایی، آلومینوسیلیکات‌های هیدراته هستند که ساختاری شبکه‌ای و متخلخل دارند. تصور کنید یک اسفنج میکروسکوپی با هزاران حفره ریز که می‌تواند مواد مختلف را در خود نگه دارد. این ساختار خاص، به زئولیت ویژگی‌های منحصر به فردی می‌بخشد که آن را به یک ماده ایده‌آل برای بهبود کیفیت خاک تبدیل می‌کند.

انواع زئولیت

وقتی صحبت از زئولیت می‌شود، باید بدانیم که با یک خانواده بزرگ از مواد معدنی سر و کار داریم. این خانواده به دو گروه اصلی تقسیم می‌شود:

1- زئولیت طبیعی

زئولیت‌های طبیعی، همان‌طور که از نامشان پیداست، در طبیعت یافت می‌شوند. این نوع زئولیت‌ها معمولاً در مناطقی که فعالیت آتشفشانی وجود داشته، شکل گرفته‌اند. کلینوپتیلولیت، یکی از رایج‌ترین انواع زئولیت طبیعی است که در کشاورزی استفاده می‌شود. زئولیت‌های طبیعی، به دلیل فراوانی و هزینه کمتر، بیشتر در مقیاس وسیع کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

2- زئولیت مصنوعی

از طرف دیگر، زئولیت‌های مصنوعی در آزمایشگاه‌ها و کارخانه‌ها تولید می‌شوند. این نوع زئولیت‌ها می‌توانند با خلوص بالاتر و ویژگی‌های دقیق‌تر تولید شوند. زئولیت‌های مصنوعی اغلب در صنایع خاص و کاربردهای تخصصی مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما در برخی موارد در باغبانی پیشرفته نیز کاربرد دارند.

اثرات اکولوژیکی خاک زئولیت

کاربرد خاک زئولیت در خاک‌های کشـاورزی باعث عدم آلودگی آب‌های تحت الارضی بر اثر کودهای شیمـیایی می‌گردد همـچنین عـناصر سـمی سنگین را به دام می‌اندازد. خصوصاً از رشد سموم بخصوص افلاتوکسین در خاک، ساقه و برگ‌ها و محصول به دست آمده جلوگیری می‌کند. نتیجه این عـملکرد نه تنها باعـث تهیه محصولات کشـاورزی سالم تر و در نتیجه سـلامـت غذایی جامـعه مـی‌شود، بلکه کاهش حضور این سموم در برگ‌ها،‌ ساقه‌ها و دانه‌ها و مصرف آن‌ها توسط دام‌ها و همچنین افزودن زئولیت به غذای حیوانات باعث تولید پروتئین سالم‌تر می‌گـردد، که خـود منجر به تغذیه سالـم جامـعه می‌شود.

در ادامه، فضـولات دام‌هایی که مصـرف کننده زئولیت و عـلوفه سالم تر هسـتند و از طرفی به خـودی خود دارای سـموم کمـتری هستند، به سـرعت سفـت و کلوخ نمـی‌شوند، تخم انگـل‌ها در آن‌ها رشـد نمی‌کنند و بـوی نامطبوع کمتری دارند. کودهای همراه با زئولیت رطوبت کمتری دارند و اوره آنها به سرعت در خاک جذب نمی‌شود. زئولیت این اوره را به سـرعت جذب و به نیـتروژن قابل جـذب تبدیل می‌نماید. لذا با استـفاده از زئولیت می‌توان از کود طبیعی تازه و خیس بلافاصله بهره برداری کرد. به این ترتیب نقش خود را در چرخه اکولوژیک و سلامت محیط زیست نیز نشان می‌دهد.

تأثیر زئولیت در گیاه

• افزایش ضریب جذب گیاه
• عامل رشد و تقویت گیاه
• افزایش مقاومت گیاه در مقابل فساد و بیماری‌ها
• جلوگیری از سوختگی ریشه گیاهان و بهبود رشد ریشه و گیاه
• افزایش ارتفاع شاخ و برگ، تعداد پنجه ها و انشعابات گیاهان و درختان
• استفاده گیاه از تمام عناصر موجود در خاک به سبب بالا بودن خاصیت تبادل یونی زئولیت

کاربرد زئولیت در خاک کشاورزی

خاک زئولیت در افزایش عملکرد محصولات کشاورزی، بهبود بهره‌وری خاک و صرفه‌جویی در مصرف کودهای شیمیایی و آب نقش مهمی ایفا می‌کند. این ماده معدنی دارای خواص فیزیکی منحصر به فردی است، از جمله خاصیت تبادل کاتیونی فوق‌العاده، توانایی جذب و نگهداری آب به مدت طولانی، و جذب عناصر فلزی سنگین.

خاک زئولیت به دلیل املاح مناسب و خواص دارویی، باعث بهبود کیفیت و طعم میوه‌ها می‌شود. همچنین قابلیت ترکیب با خاک، کودهای حیوانی و معدنی را دارد و اثرگذاری آنها را افزایش می‌دهد.
این ماده به عنوان یک “کود هوشمند” عمل می‌کند. با ظرفیت تبادل کاتیونی بالا، می‌تواند تعادل عناصر در خاک را حفظ کند. برای مثال، در صورت افزایش بیش از حد کود ازته، زئولیت مقدار اضافی را جذب کرده و با پتاسیم موجود در ساختار خود جایگزین می‌کند. این عمل باعث کاهش تنش در گیاه و جلوگیری از ورود و تکثیر بسیاری از آفات و بیماری‌ها می‌شود.

• کاهش شوری خاک
• افزایش نسبت خاکدانه‌های مقاوم در آب
• تنظیم ph خاک و متعادل کردن آن در حد مطلوب
• بهبود تهویه مطلوب خاک و تأمین اکسیژن مصرفی
• افزایش فعالیت‌های بیولوژیکی و میکرو ارگانیسمی
• جلوگیری از شستشوی ازت خاک در اثر آبیاری و باران
• شکل دهنده خاک‌های کشاورزی و جلوگیری از ایجاد کلوخه
• بهبود و کنترل رطوبت خاک در نتیجه اثر مثبت بر میکرو فلور خاک
• افزایش بالانس نیتروژنی به ویژه در خاک‌های نیتروژنی (30-20 درصد)
• جذب رطوبت موجود در هوا و خاک و آزاد سازی تدریجی آن در خاک
• بهبود کیفیت فیزیکی و شیمیایی خاک و بهبود شرایط سیستم اکولوژیک
• تنظیم پتاسیم خاک و در نتیجه بهبود کیفیت گیاه و مرغوبیت میوه و مزه آن
• جلوگیری از فرسودگی و هدر رفتن خاک به سبب قابلیت بالای جذب آب و رطوبت
• کاهش اثر عناصر سمی در خاک با جذب آرسنیک، کادمیوم، روی، مس، سرب و …
• جلوگیری از فقیر شدن خاک از مواد اولیه به دلیل خاصیت تبادل یونی بالا و اصلاح مجدد آن
• تقویت بسیار مطلوب خاک‌های کشاورزی تحت کاشت گیاهان غده‌ای مانند سیب زمینی، پیاز و چغندر
• نگهداری بلند مدت اثر کودهای شیمیایی و طبیعی و کاهش میزان شستشوی مواد غذایی موجود در خاک

با توجه به قرار گرفتن ماده زئولیت در بین لیست محصولات دانش بنیان و وجود معادن زئولیت در کشور و ارزان بودن نسبت به مواد دیگر قابل استفاده و کاربرد در صنایع مختلف بوده و توجه محققان به سمت این ماده معدنی جلب گردیده است. در حال حاضر با توجه به پیشرفت علوم و پیدایش علم نانو می‌توان جهت ارتقا کارایی زئولیت تغییراتی در ساختار این ماده معدنی (تغییرات شبکه ای و…) به وجود آورد و یا به صورت کامپوزیت (پوسته-هسته) با دیگر مواد مانند نقره، آهن، مس، روی و… ایجاد کرد و خواص این ماده معدنی پر مصرف را افزایش داد.

تأثیر زئولیت در محصولات کشاورزی

1. حامل علف کشها و آفت کش
2. افزایش وزن و تعداد محصولات گیاهی
3. افزایش تولید و مرغوبیت محصولات کشاورزی
4. کاهش تعداد نارس‌ها و کاهش ریزش شکوفه‌ها
5. افزایش شادابی، نشاط و حجم محصولات کشاورزی
6. افزایش مقدار، جذب و انتقال ویتامین C در میوه و گیاه
7. افزایش موجودی مواد معدنی مفید و مورد نیاز بدن در محصولات
8. بهبود کیفیت پوسته محصولات در نتیجه، افزایش توان انبارداری آنها
9. جلوگیری از خرابی و فساد محصولات در انبار به مدت طولانی بعد از فصل برداشت

مزایای استفاده زئولیت در آبیاری کشاورزی

خواص منحصر به فرد خاک زئولیت، آن را به یک اصلاح‌کننده خاک فوق‌العاده تبدیل کرده است.

• کاهش شوری آب
• جذب فلزات سمی آب
• صرفه جویی بسیار زیاد در مصرف آب و ذخیره کننده آب در مناطق کم باران
• تصفیه کامل و سالم سازی پسآبهای آلوده شهری و استفاده در آبیاری مزارع و باغات

نحوه استفاده از خاک زئولیت

در مورد نحوه استفاده، زئولیت را می‌توان با کود دامی ترکیب کرد. برای مثال، برای 10 تن کود گاوی، حدود 3 تن زئولیت توصیه می‌شود. در باغات پسته، بهترین زمان مصرف آذرماه و به صورت ترکیب با کود دامی در چالکود است. برای زعفران نیز می‌توان از زئولیت استفاده کرد، اما میزان و زمان دقیق مصرف نیاز به مشاوره تخصصی دارد.

– استفاده در گلدان و باغچه

اگر شما هم از آن دسته افرادی هستید که عاشق گل و گیاه هستید، زئولیت می‌تواند بهترین دوست شما باشد. با افزودن مقداری زئولیت به خاک گلدان‌هایتان، می‌توانید معجزه‌ای در رشد گیاهانتان ببینید. زئولیت نه تنها به حفظ رطوبت کمک می‌کند، بلکه از پوسیدگی ریشه نیز جلوگیری می‌کند. همچنین، با کاهش نیاز به کوددهی مکرر، در وقت و هزینه شما صرفه‌جویی می‌کند.

– کاربرد در مزارع کشاورزی

در مقیاس بزرگ‌تر، زئولیت در مزارع کشاورزی معجزه می‌کند. کشاورزان با استفاده از زئولیت می‌توانند مصرف کود و آب را کاهش دهند، در حالی که عملکرد محصول را افزایش می‌دهند. این ماده همچنین به کاهش آلودگی ناشی از نیترات‌ها کمک می‌کند، زیرا نیتروژن را در خاک نگه می‌دارد و مانع از شسته شدن آن به آب‌های زیرزمینی می‌شود.

– میزان مصرف توصیه شده

میزان مصرف زئولیت بسته به نوع خاک و گیاه متفاوت است. به طور کلی، برای گلدان‌ها می‌توانید 10 تا 20 درصد حجم خاک را با زئولیت جایگزین کنید. در باغچه‌ها و مزارع، معمولاً 2 تا 5 کیلوگرم زئولیت برای هر متر مربع توصیه می‌شود. البته همیشه بهتر است قبل از استفاده، با یک متخصص باغبانی یا کشاورزی مشورت کنید.

خرید و فروش خاک زئولیت

خاک زئولیت در انواع مختلفی از جمله پودری و کلوخه عرضه می‌شود. نوع مناسب را بر اساس کاربرد مورد نظر انتخاب کنید. کیفیت زئولیت بسیار مهم است. از خرید از فروشندگان معتبر و درخواست آنالیز کشاورزی به روز اطمینان حاصل کنید.

قیمت زئولیت

زئولیت معمولاً در بسته‌بندی‌های 30 کیلوگرمی و همچنین به صورت فله عرضه می‌شود. قیمت خاک زئولیت به عواملی مانند نوع، کیفیت، مقدار سفارش و محل تحویل بستگی دارد. برای اطلاع از    قیمت دقیق با کارشناسان ما تماس بگیرید. هنگام خرید به مشخصات فنی مانند میزان جذب، اندازه مش و ظرفیت تبادل کاتیونی توجه کنید.

شرکت کیمیا پارس شایانکار تولیدکننده و صادرکننده معتبر مواد معدنی، شیمیایی و کشاورزی در ایران است. کیمیا پارس شایانکار مفتخر است که کالا را بشرط آنالیز و با اصالت مواد اولیه و به قیمت مناسب و رقابتی به خریداران عرضه می‌نماید. لطفاً قیمت کالا را به روز استعلام فرمائید. جهت درخواست خرید زئولیت ، از طریق لینک ثبت سفارش بالای صفحه اقدام فرمائید.