اسید سیتریک | Citric Acid
نام صنعتی: اسید سیتریک | Citric Acid
فرمول شیمیایی: C6H8O7
درجه خلوص: %99.88
نام های دیگر: سیتریک اسید، جوهر لیمو، اسید لیمو
بسته بندی: کیسه 25 کیلوگرمی، پالت 1 تنی
- توضیحات
- آنالیز اسیدسیتریک آبدار
- آنالیز اسیدسیتریک خشک
- دانلود آنالیز اسید سیتریک آبدار
- دانلود آنالیز اسید سیتریک خشک
توضیحات
اسید سیتریک (Citric Acid) چیست؟
این ماده با طعم ترش و دوست داشتنی، شاید شما را یاد لیموترشهای آبدار یا آبنباتهای خوشمزه بیندازد. (یکی از اسیدهای آلی است که در لیموترش و پرتقال وجود دارد.) اما اسید سیتریک فراتر از یک طعمدهنده خوشمزه است. این اسید آلی ضعیف به طور طبیعی در مرکباتی مثل لیمو، پرتقال و گریپفروت وجود دارد و علاوه بر صنایع غذایی، در داروسازی، محصولات بهداشتی و حتی تمیزکنندهها هم کاربرد دارد. پس بیایید با دنیای جالب سیتریک اسید بیشتر آشنا شویم.
منابع طبیعی سیتریک اسید
طبیعت، سرشار از گنجینههای ارزشمند است و اسید سیتریک هم یکی از آنهاست. میوههای خانواده مرکبات مثل لیموترش، پرتقال، گریپفروت و نارنگی حاوی مقادیر زیادی سیتریک اسید هستند. در واقع، طعم ترش این میوهها ناشی از همین اسید دوست داشتنی است. علاوه بر مرکبات، برخی از انواع توتها مثل توت فرنگی و کرانبری هم حاوی مقادیر کمی از سیتریک هستند.
ساختار شیمیایی و فرمول اسید سیتریک
با نگاهی دقیقتر به ساختار سیتریک اسید، وارد دنیای شگفتانگیز علم شیمی میشویم. فرمول شیمیایی این اسید C6H8O7 بوده و ساختار مولکولی آن شامل سه گروه کربوکسیل و یک گروه هیدروکسیل است. همین ساختار خاص، به سیتریک اسید خاصیت اسیدی ضعیف میبخشد.
تاریخچه کشف و تولید
جالب است بدانید که دانشمندان مسلمان و ایرانی، نقش مهمی در کشف و تولید اسید سیتریک داشتهاند. سیتریک در قرن هشتم توسط جابر بن حیان کشف شده است. جابربن حیان، دانشمند برجسته ایرانی در قرن هشتم هجری، اولین کسی بود که سیتریک اسید را از آبلیمو استخراج کرد.
دانشمندان قرون وسطی در اروپا در قرن سیزدهم با خواص اسیدی لیمو و آبلیمو آشنا شدند. این ماده اولین بار در سال 1784 در قرن هجدهم، توسط شیمیدان فرانسوی به نام “کارل ویلهلم شله” سیتریک را به طور جداگانه از لیموترش استخراج و نام “اسید لیمو” را برای آن برگزید.
جدول مشخصات فنی سیتریک اسید | |
---|---|
مقدار | مشخصه |
C6H8O7 | فرمول شیمیایی |
192.123 گرم بر مول | جرم مولی |
153 درجه سانتیگراد | نقطه ذوب |
175 درجه سانتیگراد (تحت تجزیه) | نقطه جوش |
(در 100 گرم آب) 1.56 | حلالیت در آب |
1.542 گرم بر سانتی متر مکعب | چگالی |
2.1 (محلول 1% در آب) | pH |
3.13 | اسیدیته |
سیتریک اسید، جوهر لیمو، اسید لیمو | نامهای دیگر |
خشک، آبدار | انواع |
انواع اسید سیتریک
سیتریک اسید در اشکال مختلفی موجود است که هر کدام کاربردهای خاص خود را دارند:
1. اسید سیتریک خشک (پودری):
اسید سیتریک خشک یا پودری (انهیدرات) خالص ترین شکل است. این یک پودر بلوری سفید است که بدون آب است. سیتریک اسید بلوری معمولاً در صنایع غذایی و دارویی استفاده می شود.
- خالص ترین شکل سیتریک است.
- بدون آب است.
- به عنوان طعم دهنده، نگهدارنده و عامل کیلیت کننده در صنایع غذایی و دارویی استفاده می شود.
- نام های دیگر: اسید سیتریک بلوری، جوهر لیمو، سیتریک اسید
- کاربردها: نوشابه ها، آب نبات ها، مکمل های غذایی، داروها
2. اسید سیتریک آبدار:
این نوع سیتریک اسید (مونوهیدرات) حاوی مقداری آب (بین 1 تا 8 درصد) است. حاوی یک مولکول آب به ازای هر مولکول اسید سیتریک است.
- به صورت کریستال یا پودر بلوری مرطوب
- حلالیت بیشتر در آب نسبت به اسید سیتریک خشک
- نقطه ذوب پایینتر
3. اسید سیتریک مایع:
اسید سیتریک مایع، محلول 50 درصدی سیتریک اسید در آب است که به عنوان طعم دهنده، نگهدارنده و عامل کیلیت کننده در صنایع غذایی، دارویی و مصارف خانگی کاربرد دارد.
4. اسید سیتریک صنعتی:
این نوع سیتریک اسید ممکن است حاوی ناخالصیهایی باشد که برای مصارف خوراکی مناسب نیستند و در تصفیه آب، تولید مواد شیمیایی، دباغی چرم، شویندهها و … کاربرد دارد.
5. اسید سیتریک خوراکی:
گرید خالص اسید سیتریک است که برای مصارف خوراکی مانند طعم دهنده و نگهدارنده در نظر گرفته شده است. باید با الزامات بهداشتی و کیفیتی خاصی مطابقت داشته باشد.
6. نمک اسید سیتریک:
نمک های مختلف سیتریک هستند که با خنثی کردن سیتریک اسید با بازها به دست می آیند. به عنوان طعم دهنده، نگهدارنده و عامل تنظیم کننده pH در محصولات غذایی و دارویی استفاده می شود.
- نام های دیگر: سیترات سدیم، سیترات پتاسیم، سیترات کلسیم
کاربرد اسید سیتریک در صنایع
این ماده در دو نوع مونوهیدرات (آبدار) و آن هیدروز (خشک یا بدون آب) به صورت پودر کریستال قابل عرضه است.
- جهت کنترل آهن و به عنوان پایدار کننده در صنعت حفاری
- به عنوان طعم دهنده، تنظیم کننده PH و نگه دارنده در صنایع غذایی، تولید آبمیوه و نوشابه
- به عنوان تنظیم کننده PH در صنایع آرایشی و بهداشتی و داروئی
- به عنوان نرم کننده غیر سمی در پلاستیک سازی
- جهت جرم زدایی دیگ های بخار
- جهت تشکیل کیلیت در تولید شویندهها
- گل حفاری
صنایع غذایی:
1- طعم دهنده: به عنوان طعم دهنده ترش در انواع نوشیدنیها، آبمیوهها، سسها، مرباها و … استفاده میشود.
2- نگهدارنده: به دلیل خاصیت آنتیاکسیدانی، از رشد میکروبها و فساد مواد غذایی جلوگیری میکند.
3- عامل کیلیت کننده: میتواند با فلزات موجود در مواد غذایی پیوند ببندد و از تغییر رنگ و طعم آنها جلوگیری کند.
محصولات بهداشتی و آرایشی:
در فرمولاسیون محصولات بهداشتی و آرایشی اسید سیتریک کاربرد دارد و برای تنظیم pH یونهای فلزی در سیستم آنتی اکسیدانی شویندههای اسیدی موی سر استفاده میشود. در شامپوهای ضد شوره سر به مقدار25/0 تا 86/1درصد به منظور تنظیم pH و بهبود درخشندگی و شفافیت به کار میرود. میزان مصرف کل این اسید در این صنایع حدود 12 درصد میباشد.
- تنظیم pH: برای تنظیم pH محصولات آرایشی و بهداشتی مانند کرمها، لوسیونها و شامپوها استفاده میشود.
- عامل کیلیت کننده: میتواند با فلزات موجود در محصولات آرایشی و بهداشتی پیوند ببندد و از تغییر رنگ و بوی آنها جلوگیری کند.
- لایه بردار: به عنوان یک لایه بردار ملایم در برخی از محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده میشود.
صنایع دارویی:
– تولید دارو: در تولید برخی از داروها مانند داروهای ضد اسید معده و سیترات سدیم (ماده ضد انعقاد خون) استفاده میشود.
– افزودنی دارویی: به عنوان طعم دهنده، نگهدارنده و عامل کیلیت کننده در برخی از داروها استفاده میشود.
پاکسازی و جرمگیری:
از ترکیب سیترات با فلزات، به دلیل تأثیر کم برای پاک کردن و جرم زدایی دیگهای بخار استیل به طور وسیع استفاده میشود. همچنین از محلول بافری اسید سیتریک به عنوان پاک کننده برای حذف دی اکسید گوگرد از سوختهای گازی کارخانجات برق و تصفیهخانهها استفاده میشود.
صنایع شوینده:
– عامل پاک کننده: به دلیل خاصیت اسیدی، میتواند جرم و کثیفی را از سطوح مختلف پاک کند.
– نرم کننده آب: میتواند با یونهای کلسیم و منیزیم موجود در آب پیوند ببندد و سختی آب را کاهش دهد.
– جلوگیری از رسوب: میتواند از رسوب جرم و کثیفی در ماشینهای لباسشویی و ظرفشویی جلوگیری کند.
صنایع دیگر:
از سایر موارد کاربرد آن میتوان به صنایع رنگسازی، تصفیه آب، استخراج نفت، تولید مواد شیمیایی، صنعت کشاورزی و آب فلزکاری اشاره نمود. استرهای اسید سیتریک با الکلها در محدوده وسیعی شناخته شدهاند. استرهای تری اتیل، تری بوتیل و استیل تری بوتیل به عنوان یک نرم کننده غیر سمی در پلاستیکسازی به ویژه در پلاستیکهای صنعت بستهبندی غذایی استفاده میشوند.
نکاتی در مورد انتخاب برند اسید سیتریک
اولین قدم در انتخاب سیتریک اسید، دانستن کاربرد آن است. آیا به دنبال اسید سیتریک خوراکی هستید یا صنعتی؟
- خلوص: سیتریک در گریدهای مختلف خلوص تولید میشود. گرید خوراکی باید دارای خلوص بالایی باشد.
- قیمت: قیمت اسید سیتریک به برند، گرید و خلوص آن بستگی دارد.
- قابلیت دسترس بودن: برخی از برندها در ایران به طور آسانتر قابل دسترس هستند.
بهترین برندهای اسید سیتریک جوین (JOVAIN)، تی تی سی آ (TTCA)، مالان، اینساین ensign است. انتخاب بهترین برند اسید سیتریک به نیاز و کاربرد شما بستگی دارد. هر کدام از برندهای جوین، تی تی سی آ، مالان و اینساین مزایا و معایب خاص خود را دارند.
آنالیز اسید سیتریک | |
---|---|
CONTENT | Spec. |
purity | 99.88% |
Moisture | 8.7% |
Readily carbonisable substances | Pass test |
Sulphated ash (Residue on Ignition) | 0.02 |
Sulfate | <150 |
Oxalate | <100 |
Lead | <0.5 |
Arsenic | <1 |
Mercury | <1 |
Aluminium | <0.2 |
Heavy metals | <10 |
Bacterial endotoxins | <0.5 |
آنالیز اسید سیتریک | |
---|---|
CONTENT | Spec. |
purity | 99.88% |
Moisture | 0.10% |
Heavy metals | <5ppm |
Oxalate | 0.02 |
Sulfate | <150 |
Oxalate | <100pm |
Readily carbonisable substances | Conforms |
Sulphated ash | 0.01% |
Sulphate | <150ppm |
Bacterial Endotoxin | <0.5 IU/MG |
Aluminium | <0.2ppm |
Mesh size | conforms |