کمبود عناصر غذایی کم مصرف (میکرو) در خیار گلخانه‌ای

کمبود عناصر غذایی کم مصرف در خیار گلخانه‌ای می‌تواند به رشد نامناسب گیاهان و کاهش عملکرد آنها منجر شود. عناصر میکرو شامل عناصری مانند آهن (Fe)، منگنز (Mn)، روی (Zn)، مس (Cu)، مولیبدن (Mo) و بور (B) هستند که گیاهان در مقادیر کمتر نیاز به آنها دارند.

علائم کمبود عناصر غذایی کم مصرف در خیار گلخانه‌ای

در زیر، علائم کمبود عناصر غذایی کم مصرف در خیار گلخانه‌ای هر یک از این عناصر و راهکارهای ممکن برای حل مشکل آورده شده است:

1.  آهن (Fe):

– علائم کمبود: دگرگونی رنگ برگ‌ها به زردی (کلروز) با بیشترین تأثیر در بخش‌های جوان گیاه.
– راهکار: استفاده از کودهای کشاورزی حاوی آهن (فریت) یا تنظیم pH خاک به منظور افزایش قابلیت جذب آهن توسط گیاه.

2. منگنز (Mn):

– علائم کمبود: دگرگونی رنگ برگ‌ها به شکل مشکلی و غیر طبیعی.
– راهکار: استفاده از کودهای حاوی منگنز، تنظیم pH خاک، و جلوگیری از افزایش زیاد pH.

3. روی (Zn):

– علائم کمبود: دگرگونی رنگ برگ‌ها به زردی (کلروز) ابتدایی در بخش‌های جوان گیاه.
– راهکار: استفاده از کودهای حاوی روی (زینک) و اصلاح pH خاک.

4. مس (Cu):

– علائم کمبود: دگرگونی رنگ برگ‌ها به زردی، به ویژه در بخش‌های جوان گیاه.
– راهکار: استفاده از کودهای حاوی مس، اصلاح pH خاک، و جلوگیری از افزایش زیاد pH.

5. مولیبدن (Mo):

– علائم کمبود: دگرگونی رنگ برگ‌ها به زردی (کلروز) با بافت بیشتر در بخش‌های جوان گیاه.
– راهکار: استفاده از کودهای حاوی مولیبدن و اصلاح pH خاک.

6. بور (B):

– علائم کمبود: تشکیل بافت غیر طبیعی در گل‌ها و میوه‌ها، افت زنبورها و مشکلات در گل‌دهی.
– راهکار: استفاده از کودهای حاوی بور و تنظیم pH خاک.

در هر صورت، قبل از اعمال هرگونه تغییر در میزان عناصر مغذی، تست خاک و تجزیه و تحلیل گیاهی می‌تواند بهترین راهنمایی برای تعیین نیازهای دقیق گیاهان شما باشد. همچنین، مشاوره با کارشناسان کشاورزی نیز می‌تواند در تشخیص و حل مشکلات کمبود مغذی مفید باشد.

کمبود عنصر منگنز در خیار گلخانه‌ای

عملکرد منگنز در گیاه به مقدار زیادی به عملکرد آهن، مس، روی و آنزیم‌های کاتالیزوری مربوط می‌شود. منگنز برای فتوسنتز، تنفس و جذب نیترات مورد نیاز می‌باشد. کمبود منگنز بیشتر در خاک‌های قلیایی و آهکی وجود دارد و در خاک‌های اسیدی قابلیت استفاده آن زیاد است. در برگ‌های دچار کمبود منگنز رگبرگ‌های وسط و بالایی برگ‌ها سبز تیره و در مقابل نقاط سبز متمایل به زرد در پهنه برگ ظاهر می‌شوند.

علائم شاخص کمبود عنصر منگنز در خیار گلخانه‌ای:

سبز ماندن رگبرگ‌ها از وسط به سمت قسمت‌های خارجی و توسعه یکنواخت رنگ سبز رنگ پریده تا زرد در سایر قسمتهای میانی برگ (شکل زیر)

رفع کمبود عنصر منگنز در خیار گلخانه‌ای:

برای محصولات کشت شده در بسترهای خاکی، محلول پاشی سولفات منگنز با غلظت 100 گرم در 100 لیتر آب کمبود منگنز را کنترل می کند. برای محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک کاربرد محلول غذایی با غلظت0.3 میلی گرم در لیتر منگنز، کمبود را کنترل می کند.

کمبود آهن در خیار گلخانه‌ای

آهن برای تولید، کلروفیل و فعالسازی چند آنزیم موثر در فتوسنتز و تنفس گیاه نیاز می باشد. کمبود آهن بیشتر در خاک های قلیایی و آهکی مشاهده می شود: در شرایط زهکشی ضعیف و غلظت بالای یون های فلزی در خاک یا محلول غذایی، کمبود آهن تشدید می شود. آهن قابل استفاده، در اسیدیته بالای 7 کاهش می یابد.

همچنین سمیت منگنز کمبود آهن را تشدید می کند و باعث توسعه یکنواخت رنگ پریدگی و ایجاد رنگ سبز متمایل به زرد در جوان ترین برگ ها می شود و سایر برگها سبز تیره باقی می مانند. در ابتدای کمبود پهنک برگ روشن و رگبرگ ها سبز می مانند، اگر کمبود تشدید شود رگبرگ ها کم رنگ و اگر برگ ها در معرض نور خورشید باشند می میرند.

علائم شاخص کمبود آهن در خیار گلخانه‌ای شامل:

1- ظهور اولیه رنگ سبز روشن در برگ‌های جوان همراه با ظهور شبکه گسترده سبز رنگ رگبرگ‌ها (شکل زیر).

بیشتر بخوانید: سمیت عناصر تغذیه ای در بوته خیار

2-جوان‌ترین برگ‌ها دارای رنگ سبز روشن تا زرد (شکل سمت چپ و وسط) و در شرایط کمبود شدید رگبرگ‌های فرعی ناپدید و زرد روشن تا سفیدی برگ‌های جوان (شکل وسط) نسبت به برگ سالم (شکل سمت راست).

رفع کمبود آهن در خیار گلخانه‌ای:

زهکشی و هوا دهی خوب خاک، برای قابل استفاده شدن و جذب بهتر آهن مناسب است. برای محصولات کشت شده در بسترهای خاکی، محلول پاشی سولفات آهن با غلظت 150 گرم در 100 لیتر آب، کمبود آهن را کنترل می‌کند؛ اما اگر محلول پاشی را ادامه ندهیم علائم کمبود مجدداً ظاهر می‌شود. اصلاح مشکلات فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیر طولانی مدت در کنترل کمبود دارد.

برای محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک، کاربرد محلول با غلظت 2 تا 3 میلی گرم در لیتر کمبود آهن را کنترل می‌کند. در شرایط قلیایی، کلات آهن کمتر کمبود را کنترل می‌کند و این ترکیب معمولاً در محلول‌های هیدروپونیک استفاده می‌شود.

کمبود بور در خیار گلخانه‌ای

آگاهی از میزان بور مورد نیاز گیاهان، اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا فاصله میان کمبود عنصر و سمیت آن کم می‌باشد. غلظت مطلوب بور در برگ بالغ خیار 30 تا 70 میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک است، اما علائم کمبود در کمتر از 20 میلی گرم بر کیلوگرم و علائم سمیت در بیشتر از 100 میلی گرم بر کیلوگرم ظاهر می‌شوند.

بور کشاورزی نمی‌تواند از برگ‌های مسن به طرف بافت‌های جوان حرکت کند. از این رو برای رشد طبیعی گیاه، جذب از طریق ریشه‌ها صورت می‌گیرد. بور در تنظیم توسعه سلول‌ها و گرده افشانی اهمیت دارد.

کمبود بور در برگ‌ها، تشکیل دانه و توسعه میوه تأثیرگذار است. کمبود بور در برگ باعث کج شدگی برگ‌های جوان و در میوه‌ها باعث کوچک ماندن و ظهور نقاط زرد رنگ در طول میوه می‌شود و ادامه کمبود باعث ایجاد حالت چوب پنبه‌ای (شوره مانند یا سفید رنگ) در سطح پوست می شود که این علائم، در شدید ترین حالت نزدیک انتهای میوه ظاهر می‌شوند و رشد میوه‌های دچار کمبود باعث ایجاد میوه‌های مخروطی و قوسی شکل است و نسبت گوشت میوه به دانه بیشتر می‌شود.

تذکر: علائم شوره مانند و کج شدگی شدید میوه، ناشی از تریپس با علائم کمبود بور اشتباه نشود.

نشانه شاخص کمبود بور در خیار گلخانه‌ای شامل:

1- توسعه رنگ زرد در حاشیه برگهای مسن‌تر (شکل برگ سمت چپ و بالا) و کج شدگی و خالدارشدن برگ‌های جوان (شکل سمت راست).

همچنین بخوانید: نشانه های کمبود عناصرغذایی پر مصرف در خیار

2- میوه نارس، پیچ خورده و دارای خراشیدگی.

3- نسبت زیاد گوشت به دانه و ظهور پوست چوب پنبه ای در میوه دچار کمبود (شکل پایین) نسبت به میوه سالم (شکل بالا).

رگه های زرد خالدار (شکل سمت چپ و وسط) و توسعه ظاهر چوب پنبه ای و شوره مانند روی پوست (شکل سمت راست) در جهت طول میوه.

رفع کمبود عنصر بور در خیار گلخانه‌ای:

برای محصولات کشت شده در بسترهای خاکی، هنگام کنترل کمبود عنصر بور باید دقت ویژه‌ای به غلظت مصرف کودهای بور نمود، زیرا بور در غلظت‌های پایین نیز در اغلب گیاهان سمیت ایجاد می‌کند. در هر حال محلولپاشی قابل توصیه می‌باشد. توجه شود که در صورت استفاده خاکی باید بطور کامل پخش شود.

در خاک‌های دچار کمبود بور کاربرد 10 کیلوگرم بوراکس در هکتار قبل از کشت کمبود عنصر بور را کنترل می‌کند و یا در صورت محلولپاشی کاربرد محلول بوراکس با غلظت 100 گرم در 100 لیتر آب کمبود بور را کنترل میکند. برای محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک، کاربرد محلول با غلظت 0.3 میلیگرم در لیتر بور کمبود را کنترل میکند.