علائم کمبود عناصرغذایی در خیار: علائم اختلالات تغذیه ای خیار گلخانه ای، اغلب روی برگها و میوه ها ظاهر میشوند. برای مثال دو نمونه از عمومی ترین اختلالات تغذیه ای خیار کمبود پتاسیم و بور است که اولی سبب زرد شدن فواصل بین رگ برگها در برگهای مسن تر و دومی سبب رگهای و چوب پنبهای شدن پوست میوه میشود.پ
همچنین استفاده زیاد از کودهای کشاورزی باعث ظاهری پژمرده، برگهای چرمی و ایجاد یک نوار زرد رنگ حاشیهای در برگهای مسن تر می شود. لذا مصرف کود باید براساس آزمایش منظم خاک و برگ گیاه باشد و نباید بر اساس نظر تجربی باشد.
گلخانه داران اغلب به علائم کمبود در برگها توجهی ندارند. در حالیکه این علائم قبل از ظهور، باعث کاهش کیفیت و عملکرد محصول می شوند و هنگام ظهور علائم کمبود بیانگر تشدید مشکلات تغذیه ای در گیاه است.
بنابراین باید هنگام ظهور اولین علائم، مشکل را شناسایی و اختلال تغذیهای را کنترل کرد و از توسعه و تشدید آن جلوگیری نمود. اگر چه کنترل کاهش تولید، بطور کامل امکان پذیر نیست. علائم برگی، سریعترین روش در تشخیص اختلالات تغذیه ای گیاه هستند. گیاهان برای هر مشکل، با توجه به شدت و ضعف آن از خود علائم خاص نشان میدهند. لذا با تشخیص به موقع و صحیح این علائم، کنترل اختلالات تغذیهای امکان پذیر است.
فهرست مطالب
نشانه های کمبود عناصرغذایی در خیار به وسیله تجزیه برگ
تشخیص ظاهری اختلالات تغذیه ای و کمبود عناصرغذایی در خیار ممکن است با علائم ناشی از فاکتورهای غیر تغذیهای نظیر بیماریها، آفات و ترکیبات شیمیایی اشتباه گرفته شود، لذا جهت تأیید تشخیص ظاهری باید از تجزیه برگی استفاده شود.
در فرآیند کشت خیار گلخانهای، تشخیص نشانههای کمبود عناصر غذایی از اهمیت بسیاری برخوردار است. از جمله نشانههای مهم کمبود عناصر میتوان به کمبود نیتروژن که با رنگ زرد یا کمرنگ شدن برگها و نقاط قهوهای تیره در برگها همراه است، اشاره کرد.
همچنین، کمبود فسفر باعث تغییر رنگ برگها به قرمز یا بنفش میشود. کمبود پتاسیم با لبه برگهای خشک و خمیده، و رنگ زرد یا قهوهای برگها همراه است. در نهایت، کمبود آهن باعث کلروز یا زردی برگها و خطوط سفید یا زرد در برگها میشود. برای جلوگیری از این مشکلات و بهبود عملکرد گیاهان، تجزیه برگها و مشاوره با کارشناسان گیاهپزشکی یا کشاورزی اقدامات لازم میتواند انجام شود.
پیشنهاد می کنیم مقاله کمبود آهن در بوته خیار: علائم، دلایل و راهکارهای برطرف کردن آن را مطالعه نمایید.
در تجزیه برگی غلظت عناصر مورد نظر در برگ اندازه گیری و بر اساس جداول استاندارد تفسیر و در صورت نیاز، به کمک مدیریت تغذیه و کود دهی اصلاح می شود. مشکل این روش کند بودن آن است. زیرا اغلب آزمایشگاه ها حداقل یک هفته برای اندازه گیری و گزارش نتایج نیاز دارند. تجزیه برگ بر پایه نمونه گیری از جوانترین برگهای بالغ (با دمبرگ) در مراحل گلدهی می باشد.
کمبود عناصر غذایی از جمله ازت در خیار گلخانهای
گیاهان نیاز به مقدار زیادی ازت دارند و این عنصر، در ساخت کلروفیل رنگدانه (سبز برگها) یا تبدیل کننده نور خورشید به انرژی مورد نیاز گیاه نقش دارد. کمبود ازت، باعث کاهش عمل فتوسنتز و تحت تأثیر قرار دادن رشد رویشی و تولید میوه میشود، به طوری که گیاه ظاهری رنگ پریده و دوکی شکل پیدا می کند برگهای جوان کوچک و سبز رنگ، ولی برگهای مسن زرد رنگ میشوند و سپس میمیرند و در صورت ادامه کمبود، برگهای جوان نیز زرد شده و عملکرد کاهش، میوهها رنگ پریده، کوتاه و ضخیم میشوند.
علائم شاخص کمبود ازت در خیار گلخانهای شامل:
1- کوتاهی و رنگ پریدگی گیاه (شکل سمت چپ) گیاه سالم (شکل سمت راست)
2- رنگ پریدگی یکنواخت برگ های مسن تر به رنگ سبز روشن تا زرد و گسترش این وضعیت تا برگهای جوان در قسمت رأس گیاه (شکل سمت چپ).
رفع کمبود ازت در خیار گلخانه ای
برای محصولات کشت شده در بسترهای خاکی، مصرف زمینی 20 تا 50 کیلوگرم در هکتار کود ازت (کودهای ازته مانند کود سولفات آمونیوم) در کنار گیاهان و یا محلول پاشی کامل گیاه با محلول 200 تا 500 گرم اوره در 100 لیتر آب هر دو هفته یکبار مناسب است.
به منظور جلوگیری از سوختگی احتمالی برگ ناشی از شوری کود، عملیات محلول پاشی در زمان طلوع و یا غروب آفتاب و یا در هوای ابری انجام شود. برای محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک، کاربرد محلول غذایی با غلظت 150 تا 200 میلی گرم در لیتر ازت کافی است.
کمبود فسفر در خیار گلخانه ای
گیاهان در تمام مراحل رشد به فسفر نیاز دارند ولی بیشترین نیاز آنها در زمان استقرار و اوایل رشد رویشی است. اگر تأمین فسفر با مشکل روبرو شود، این عنصر از قسمت های مسن تر به قسمتهای جوان تر حرکت میکند. در محصولاتی مثل خیار که بطور متوالی دارای رشد رویشی و تولید میوه هستند، تأمین منظم فسفر و سایر عناصر غذایی ضروری است تا گیاه قادر به تولید میوه با کیفیت و خوب در مدت طولانی باشد.
گیاهان دچار کمبود فسفر دارای ریشه های ضعیف، کوتاه و ناکارآمد، برگهایی کوچک، غیر شاداب به رنگ سبز متمایل به خاکستری همراه با ظهور لکه های قهوهای مابین رگبرگ برگهای بالغ هستند و با تداوم کمبود، لکه های قهوه ای تبدیل به لکه های سوخته و پس از آن باعث مرگ برگ شده که در این حالت عملکرد میوه کاهش و کیفیت آنها نامطلوب میشود.
علائم شاخص کمبود فسفر در خیارگلخانه ای شامل:
1- کوتاهی گیاه همراه با برگ های کوچک با رنگ سبز تیره و رشد بطئی برگ ها (شکل سمت چپ) نسبت به گیاه سالم (شکل سمت راست).
2- وجود نقاط سوخته ما بین رگبرگ ها در برگ های مسن تر
3- زرد شدن مسن ترین برگ گیاه در مقابل رنگ سبز تیره برگ های بالایی
رفع کمبود فسفر در خیار گلخانه ای
مقدار فسفر مورد نیاز در بسترهای خاکی باید قبل از کشت و بر اساس آزمایش خاک تعیین و به خاک اضافه شود لذا کمبود فسفر با مصرف زمینی در کنار گیاهان دچار کمبود و یا محلول پاشی، سریعاً جبران نمی شود در هر حال مصرف فرم محلول فسفر همچون منو پتاسیم فسفات از طریق سیستم آبیاری (کود آبیاری) باعث بهبود وضعیت فسفر در گیاهان دچار کمبود می شود ولی این روش و روش محلول پاشی در مدت زمان طولانی خیلی مؤثر نیست.
برای محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک کاربرد محلول غذایی با غلظت 25 تا 50 میلی- گرم در لیتر فسفر کافی می باشد.
کمبود پتاسیم در خیار گلخانه ای
پتاسیم آب گیاه را کنترل و تنظیم می کند. این عنصر در گیاه متحرک و هنگام کمبود از برگ های مسن تر به طرف برگ های جوان تر حرکت می کند اگرچه رشد گیاهان دچار کمبود ممکن است مختل نشود ولی عملکرد و کیفیت میوه آنها کاهش می یابد، کمبود پتاسیم سبب زردی و سوختگی برگ های مسن تر می شود این علائم از حاشیه برگ ها شروع و به سمت مرکز برگ مابین رگبرگها توسعه می یابد.
نواحی بزرگی از بافت اطراف رگبرگ اصلی در کمبود شدید پتاسیم نیز سبز باقی می ماند. در کمبود شدید، سوختگی های قهوه ای رنگ حاشیه به سمت نواحی زرد توسعه یافته و باعث خشکی و کاغذی شدن برگ می شود. این علائم در آب و هوای گرم سریع توسعه می یابند در گیاه دچار کمبود اگر چه انتهای میوهها متورم به نظر می رسند ولی ممکن است میوه کامل نشود، این علامت در استرس آب نیز مشاهده می شود.
علائم شاخص کمبود پتاسیم در خیار گلخانهای شامل:
1- کوتاهی گیاه همراه با زردی و سوختگی برگهای مسن تر و تمایل به خشکیدگی و کاغذی- شدن آنها ( شکل سمت چپ) نسبت به گیاه سالم (شکل سمت راست).
2 – بدشکلی و تورم انتهای میوهها.
3- زردی و سوختگی لبه برگهای مسن تر (شکل سمت چپ و وسط) و توسعه به سمت مرکز برگ مابین رگبرگهای اصلی (شکل سمت راست).
رفع کمبود پتاسیم در خیار گلخانهای
در خاک های شنی با مصرف پتاس در کنار گیاهان دچار کمبود، پتاس از سطح خاک به سمت ر یشهها حرکت و در دسترس گیاه قرار می گیرد ولی در سایر خاک ها بهترین حالت مصرف کود پتاس، مصرف قبل از کشت مطابق آزمایش خاک می باشد.
در گیاهان دچار کمبود، کود آبیاری پتاسیم روش مناسبی می باشد ولی محلول پاشی آن مناسب نبوده و باعث سوختگی احتمالی برگها می شود. برای محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک کاربرد محلول غذایی با غلظت 150 تا 200 میلی گرم در لیتر پتاس کافی می باشد.
کمبود کلسیم در خیار گلخانهای:
کلسیم در استحکام دیواره سلولی مهم می باشد. فاکتورهای مؤثر در کمبود کلسیم شامل کمبود آب، آب ماندگی، شوری خاک، مقدار زیاد پتاسیم یا آمونیوم و بیماری های ریشه ای می باشد.کلسیم در برگهای مسن تر رسوب میکند و کمبود آن در جوانترین برگها و نقاط رشد قابل مشاهده می باشد.
برگها ظاهری پیچ خورده و سوخته دارند و ممکن است به شکل فنجان رو به پایین ظاهر شوند. برگهای مسن تر و بالغ معمولاً دچار کمبود نمی شوند در کمبود شدید، گلها عقیم و نقاط رشد میمیرند. میوهها در گیاهان دچار کمبود، کوچکتر و بی مزه هستند و رشد انتهایی آنها کاهش می یابد.
علائم شاخص کمبود کلسیم در خیار گلخانهای شامل :
1- فنجانی شدن جوان ترین برگها به سمت پایین و سوختگی لبه آنها (شکل زیر)
2- توقف رشد نقطه انتهایی میوه (شکل زیر)
رفع کمبود کلسیم در خیار گلخانهای:
برای محصولات کشت شده در بسترهای خاکی، آسیب ناشی از کمبود کلسیم با محلول پاشی منظم نیترات کلسیم با غلظت 800 گرم نیترات کلسیم در 100 لیتر آب، کاهش استفاده از کودهایی با پایه های پتاسیمی و آمونیومی و همچنین کاربرد آهک در خاکهای اسیدی کنترل می شود.
برای محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک، کاربرد محلول غذایی با غلظت 150 تا 200 میلی گرم در لیتر کلسیم، کمبود را کنترل میکند . همچنین حفظ هدایت الکتریکی محلول در کمتر از 2 دسی زیمنس بر متر کمبود کلسیم را کاهش می دهد.
کمبود منیزیم در خیار گلخانهای:
منیزیم جز اصلی کلروفیل می باشد و کمبود آن غالباً در خاکهای بافت سبک و سنگین مناطق مرطوب و خاکهای اسیدی مشاهده می شود. با کاهش فعالیت ریشهها در فصول سرد و یا مصرف زیاد با کودهای پتاسیمی علائم کمبود منیزیم ظاهر می شود.
کمبود منیزیم باعث زرد شدن برگ های مسن گیاه می شود این علائم از بین رگبرگ های اصلی شروع وپس از توسعه، فقط حاشیه باریک سبز رنگ باقی می ماند. در کمبود شدید، رنگ قهوه ای سوخته در نواحی زرد رنگ ظاهر می شود و عملکرد محصول کاهش می یابد.
علائم شاخص کمبود منیزیم در خیار گلخانهای شامل :
1-زردی و قهوهای برنزه روشن روی برگهای مسنتر (شکل سمت چپ) نسبت به گیاه سالم ( شکل سمت راست) 2-زردی مابین رگبرگهای اصلی برگهای مسن تر (شکل سمت چپ ) و تبدیل آنها به سوختههای کاغذی برنزه روشن (شکل سمت راست) و تأثیر کمتر برگهای جوانتر (شکل بالا).
رفع کمبود منیزیم در خیار گلخانهای شامل:
کمبود عناصرغذایی پر مصرف در خیار در بسترهای خاکی دچار کمبود منیزیم، مصرف 300 کیلوگرم در هکتار مگنزیت یا 800 کیلوگرم در هکتار دولومیت قبل از کشت باعث جبران کمبود می شود. در گیاهان دچار کمبود محلول پاشی سولفات منیزیم با غلظت 2 کیلو گرم در 100 لیتر در حجم زیاد (500 تا 1000 لیتر در هکتار) هر دو هفته یک بار کمبود منیزیم را کنترل می کند. برای محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک ،کاربرد محلول غذایی با غلظت 30 میلی گرم در لیتر منیزیم کمبود را کنترل می کند.