فهرست مطالب
الف) مواد معدنی طبقه یک
طبقه بندی مواد معدنی طبقه یک شامل موادی هستند که به عنوان مواد معدنی اصلی یا مواد اولیه در صنعت ساختمانی و نمکها مورد استفاده قرار میگیرند. این مواد معدنی درجه یک عبارتند از:
- سنگ آهک: از جمله معادن کربنات کلسیم که در تولید سیمان، مواد ساختمانی، و تصفیه آب استفاده میشود.
- سنگ گچ: معدن گچ که به عنوان یک ماده ساختمانی برای تولید گچ و محصولات مشابه آن به کار میرود.
- شن و ماسه معمولی: مواد ساختمانی استفاده شده در تولید بتن و ملات.
- خاک رس معمولی: برای تولید چینههای کاشی و سرامیک به کار میرود.
- صدف دریایی: به عنوان یک ماده پرکاربرد در تولید بتن و ملات به کار میرود.
- پوکه معدنی: مواد معدنی پرکاربرد در تولید بتن سبک هستند.
- نمک آبی و سنگی: معادن نمک که به عنوان یک منبع اصلی نمکهای مصرفی در صنعت و زندگی روزمره شناخته میشوند.
- مارن: یک نوع سنگ رسی که در ساختمانسازی، تولید برق، و کشاورزی به کار میرود.
- سنگ لاشه ساختمانی: مواد باقیمانده ساختمانی که از هدم ساختمانها به دست میآید و در مصارف مختلف استفاده میشود.
این مواد معدنی طبقه یک به عنوان ابتداییترین و اساسیترین مواد ساختمانی در صنعت عمران و ساختمان سازی به شمار میروند.
ب) مواد معدنی طبقه دو
طبقه بندی مواد معدنی طبقه دو به گروه وسیعی از مواد معدنی اشاره دارد که از جمله فلزات، مواد غیرفلزی، ترکیبات شیمیایی و مواد معدنی استخراجی از منابع طبیعی به دست میآیند. این مواد عمدتاً در صنایع مختلف از جمله صنعت فلزات، ساختمانسازی، صنایع شیمیایی و غیره به کار میروند. به طور خلاصه، این مواد به شرح زیر هستند:
1. فلزات:
- آهن
- طلا
- کرم
- قلع
- جیوه
- سرب
- روی
- مس
- تیتان
- آنتیموان
- مولیبدن
- کبالت
- تنگستن
- کادمیوم و سایر فلزات
2.ترکیبات شیمیایی:
- نیتراتها
- فسفاتها
- براتها
- نمکهای قلیایی
- سولفاتها
- کربناتها
- کلرورها (به استثنای مواد یاد شده در طبقه یک) و نظایر آنها
3. مواد غیرفلزی:
- میکا
- گرافیت
- تالک
- کائولن
- نسوزها
- فلدسپاتها
- سنگ و ماسه سیلیسی
- پرلیت
- دیاتومیت
- زئولیت
- بوکسیت
- خاک سرخ
- خاک زرد
- خاکهای صنعتی و نظایر آنها
4. سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی:
- الماس
- زمرد
- یاقوت
- یشم
- فیروزه
- انواع عقیق و امثال آنها
5. سنگهای تزئینی و نما:
انواع سنگهای تزئینی و نما
6. زغالسنگها و شیلهای غیر نفتی:
- انواع زغالسنگ
- شیلهای غیر نفتی
7. مواد معدنی استخراجی از آبها و گازهای معدنی:
مواد معدنی قابل استخراج از آبها و گازهای معدنی به استثنای گازهای هیدروکربوری. (مواد معدنی طبقه دو عبارتند از مواد معدنی فلزی و غیر فلزی)
تبصره:
طبقه بندی مواد معدنی مرتبط با محدوده طبقات یک و دو که در طبقه بندی فوق مشخص نشده یا مورد تردید باشد و نیز طبقه موادی شامل چند ماده از یک طبقه و موادی از طبقه دیگر، بر حسب نوع، اهمیت و ارزش این مواد توسط وزارت صنایع و معادن تعیین می شود.
بر اساس ماده چهار قانون معادن امور مربوط به مواد معدنی طبقات یک و دو به استثنای شن و ماسه معمولی و خاک رس معمولی در چارچوب قانون معادن در حیطه وظایف وزارت صنایع و معادن می باشد.
تبصره: تشخیص معمولی بودن شن و ماسه و خاک رس با وزارت صنایع و معادن است.
کاربردهای گوناگون مواد معدنی در صنایع
در ادامه، به برخی از مواد معدنی دیگر با کاربردهای گوناگون میپردازم:
- آنتیموان (Antimony): در صنعت آلیاژها، باتریها، و مواد آتشسوزی به کار میرود.
- تالک (Talc): در صنایع لوازم آرایشی و بهداشتی، تولید کاغذ، و صنایع پلاستیک به عنوان یک ماده لغزنده و جذبکننده به کار میرود.
- میکا (Mica): در صنایع الکترونیک، عایقها، و محافظت از سطوح به کار میرود.
- بنتونیت حفاری (Bentonite): در صنایع نفت و گاز، بنتونیت به عنوان یک ماده حفاری جهت افزایش چسبندگی و ایجاد چگالی در مایعات حفاری به کار میرود.
در صنایع کاشی و سرامیک، بنتونیت به عنوان یک افزودنی به کار میرود - سنگ و ماسه سیلیسی (Silica Sand): در تولید شیشه، فلزات، بتن، و سرامیک به کار میرود.
- پرلیت (Perlite): در صنایع کشاورزی، ساختمانی، و آبهای آلوده به کار میرود.
- دیاتومیت (Diatomaceous Earth): در تولید عایق حرارتی، کودها، و به عنوان یک ماده جاذب در فیلترها به کار میرود.
- زئولیت (Zeolite): در صنایع آب و فاضلاب، تصفیه هوا، و حذف مواد آلاینده استفاده میشود.
- بوکسیت (Bauxite): منبع اصلی برای تولید آلومینیوم.
- باریت حفاری (Barite): یکی از کاربردهای اصلی باریت در صنعت حفاری است. این ماده به عنوان یک افزودنی به مواد حفاری اضافه میشود تا چگالی مواد حفاری افزایش یابد و در نتیجه مواد از چاه حفاری بهتر حذف شوند.
- سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی: از جمله عقیقات مختلف، یشم، سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی با کاربردهای زینتی و در جواهرسازی.
- سنگهای تزئینی و نما: انواع سنگهای تزئینی و نما با طرحها و رنگهای متنوع برای استفاده در ساختمانها و دکوراسیون داخلی و خارجی.
- آهک (Limestone): یکی از کاربردهای اصلی آهک در صنعت ساختمان و ساختمانسازی است. آهک به عنوان ماده اصلی در تولید سیمان و بتن به کار میرود.
- زغال سنگها و شیلهای غیر نفتی: مواد سوختی استخراجی مانند زغالسنگ و شیل که در تولید انرژی و صنایع شیمیایی به کار میروند.
- مواد معدنی در صنایع جواهرسازی: سنگهای قیمتی نظیر الماس و یاقوت که در صنایع جواهرسازی به کار میروند.
- خاک دولومیت (Dolomite): در صنعت ساختمان و ساختمانسازی، دولومیت به عنوان یک ماده افزودنی در تولید سیمان و بتن به کار میرود.
- مواد معدنی در صنایع الکترونیک: مواد فلزی نادر مانند نیکل و آلیاژها در تولید قطعات الکترونیکی