عناصر تغذیهای برای رشد سالم و موفقیت بوته خیار بسیار اهمیت دارند. این عناصر تغذیهای عبارتاند از نیتروژن (N)، فسفر (P)، پتاسیم (K)، کلسیم (Ca)، منیزیم (Mg)، گوگرد (S)، آهن (Fe)، منگنز (Mn)، روی (Zn)، مس (Cu)، بور (B)، و مولیبدن (Mo). هر یک از این عناصر نقش مهمی در فرآیندهای رشد و توسعه گیاه دارند.
با این حال، اگر این عناصر به شکل نامتناسب یا بیش از حد به بوته خیار ارائه شوند، ممکن است به جای کمک به رشد گیاه، به آن آسیب برسانند و سمی باشند. به عنوان مثال:
فهرست مطالب
1. نیتروژن (N):
– مقدار زیادی نیتروژن میتواند به بوته خیار کمک کند، اما اگر بیش از حد اعطا شود، ممکن است به رشد بینظم و ضعیف، و در نتیجه حساسیت به بیماریها منجر شود.
2. فسفر (P) و پتاسیم (K):
– مقادیر مناسب این عناصر برای توسعه ریشهها، گلدهی، و میوهدهی مهم هستند. اما مصرف بیش از حد آنها میتواند باعث اختلالات در جذب دیگر عناصر شود.
3. دیگر عناصر:
– مقادیر مناسب از عناصر دیگر نیز برای سلامتی بوته ضروری هستند. به عنوان مثال، کمبود یا افزایش آهن، منگنز، روی، مس، بور، و مولیبدن ممکن است به بوته خیار آسیب برساند.
برای جلوگیری از سمیت عناصر تغذیهای، مهم است که مقادیر مطلوب از هر عنصر در خاک را با استفاده از تجزیه و تحلیل خاک مشخص کرده و سپس از مقادیر مناسب و به توازن تامین کنید. همچنین، استفاده از کودهای کشاورزی معتدل و با دقت به دستورالعملهای کشاورزی معمولاً از سمیت جلوگیری میکند.
کود دهی زیاد (شوری زیاد):
کود دهی بیش از حد برای گیاه زیان آور است و گیاه را مسموم میکند. اگر این امر در مورد گیاهی صورت بگیرد که نسبت به سایر گیاهان حساستر باشد، بیشتر حائز اهمیت است. اگر شما نیز به کشت خیار میپردازید، خواندن این مطلب و آشنایی با سمیت عناصر تغذیه ای در بوته خیار به شما توصیه میشود.
گیاه خیار به کود دهی زیاد حساس می باشد، زیرا کود دهی زیاد باعث افزایش شوری خاک و سمیت خصوصاً سمیت ناشی از ازت می شود. رشد گیاهان در خاک یا محیط کشت شور (هدایت الکتریکی بالا) متوقف و ظاهر برگ های آنها سبز تیره، غیر شاداب، چرمی شکل و پژمرده می شوند.
همچنین یک نوار باریک زرد رنگ در حاشیه برگ ها ظاهر می شود تحت شرایط شور، رشد برگ ها متأثر و به شکل فنجان رو به پایین نمایان می شوند بعد از یک تنش آبی شدید، برگهای مسن تر بطور یکنواخت به صورت سبز رنگ پریده متمایل به زرد ظاهر و بافت های کوچک مرده به سمت داخل برگ توسعه می یابند.
اگر منبع آب آبیاری اصلاح شود فقط یک نوار سبز رنگ پریده در حاشیه برگ ها نمایان می شود.
علائم شاخص سمیت کود دهی زیاد در خیار گلخانه ای
1- پژمردگی برگ ها، ظهور رنگ سبز تیره و فنجانی شدن برگ ها به سمت پایین (شکل زیر)
2- چرمی شدن برگ ها همراه با ظهور نوار زرد رنگ در حاشیه برگ ها (شکل زیر)
بیشتر بخوانید: نشانه های کمبود عناصرغذایی پر مصرف در خیار
رفع سمیت کود دهی زیاد:
جهت تخلیه نمک های اضافی خاک و یا محیط های کشت، باید ابتدا با آب شیرین آنها را آبشویی و سپس برنامه کود دهی را مطابق با نیاز گیاه اصلاح نمود.
زیاد بودن ازت:
مصرف زیادی ازت باعث توقف رشد، کوتاه شدن فاصله میان گره ها، سخت و ضخیم شدن ساقه ها، ایجاد تودهای از پیچک ها، کوتاه شدن ساقه های جانبی، کاهش گلدهی و کوچک شدن میوه های گیاهان می شود، همچنین باعث فنجانی شدن برگ های میان سال و مسن تر به سمت پایین و پژمرده شدن آنها در شرایط گرم می شود.
در این شرایط سوختگی برگها عادی می باشد نقاط شفاف بین رگبرگ ها یا در حاشیه برگ ها تبدیل به رنگ زرد و در نهایت قهوه ای می شوند.
علائم شاخص سمیت مصرف زیادی ازت در خیارگلخانه ای:
-پژمردگی و فنجانی شدن برگ های مسن تر به سمت پایین و وجود سطوح زرد و قهوه ای سوخته در برگهای پایین تر (شکل زیر).
رفع سمیت مصرف زیادی ازت در خیار گلخانه
جهت تخلیه ازت اضافی خاک و یا محیط های کشت، باید ابتدا با آب شیرین آنها را آبشویی و سپس برنامه کود دهی را مطابق با نیاز گیاه اصلاح نمود.
سمیت کلر در خیار گلخانه
گیاه خیار حساسیت متوسطی به کلر دارد. نمک های کلر عموماً در خاک یا آب زیر زمینی وجود دارند، همچنین کلر، در کودها نظیر کلرید پتاسیم وجود دارد لذا در شرایط شور نباید از این کودها استفاده نمود.
سمیت کلر باعث کاهش توان گیاه، زردی و سوختگی حاشیه برگ ها و ریزش آنها قبل از بلوغ می شود. لذا تعیین مقدار سدیم و کلر موجود در آب و خاک تحت کشت خیار، قبل از کشت خیار ضروری است.
علائم شاخص سمیت کلر در خیار گلخانه ای:
-نواری از بافت سبز رنگ پریده در اطراف و حاشیه برگ ها، همراه با سوختگی حاشیه برگ ناشی از وجود کلر در بافت برگ آلوده (شکل زیر).
رفع سمیت کلر در خیار گلخانه ای:
جهت تخلیه کلر خاک و یا محیط های کشت، باید ابتدا آنها را با آب شیرین آبشویی نمود. شناسایی منابع کلر و مصرف پلکانی آن تا برطرف شدن مشکل ادامه یابد همچنین باید بطور منظم کیفیت آب و شوری خاک آزمایش شوند.
آب با شوری متوسط می تواند برای آبیاری محصولات کشت شده در خاک استفاده شود به شرط اینکه آبیاری در شب انجام شود و در هر آبیاری حجم زیادی آب مصرف شود. البته جهت کاهش شوری، باید آبیاری منظم با آب شیرین انجام شود.
سمیت بور در خیار گلخانه ای
گیاه خیار به مقدار اضافی بور، خیلی حساس می باشد عموما ترکیبات بور در علف کش ها استفاده می شوند.
سمیت بور باعث زرد شدن بین رگبرگ ها در برگ های مسن تر میشود و این بطور سریع به صورت نقاط کوچک مرده قهوهای رنگ توسعه می یابد و سرانجام با پیوستن آنها به یکدیگر نواحی بزرگ با بافت مرده را تشکیل می دهند. همزمان برگهای جوانتر زرد رنگ شده و به شکل پیچ خورده نمایان می شوند.
علائم شاخص سمیت بور در خیار گلخانه ای شامل:
– ظهور زردی ما بین رگبرگ ها ودر ادامه تبدیل به نکروز (شکل سمت چپ) و جود نقاط کوچک نکروزه قهوه ای(شکل وسط) و سطوح بزرگ بافت مرده (شکل سمت راست)
رفع سمیت بور در خیار گلخانه ای:
کنترل مسمومیت بور مشکل تر از کمبود آن می باشد. مشکل سمیت بور در کشت خاکی محصولات معمولاً با استفاده غیر اصولی آن ایجاد می شود زمانیکه این مشکل ایجاد شد، شستشوی خاک با آب شیرین باعث خروج مقادیر بور اضافی خاک می شود.
اگر از کود بوراکس در سطح خاک استفاده می شود، باید که تمام کلوخه های کود خرد و کاملاً پخش زمین شده باشد. چون پخش نامناسب باعث افزایش غلظت آن در کنار ریشه گیاه می شود. ضمناً هنگام استفاده از کودهای حاوی بور دستور مصرف کارخانه تولیدکننده به دقت مطالعه شود.
سمیت منگنز در خیار گلخانه ای
گیاه خیار به زیادی منگنز حساس نیست و علائم سمیت زمانیکه غلظت منگنز در بافت بالا باشد ظاهر می شود. سمیت منگنز در مسنترین برگ ها با ظهور نقاط کوچک قهوه ای قرمز رنگ بیشمار مابین رگبرگ ها و روی دمبرگ تشخیص داده میشود.
در این حالت بافت اطراف این نقاط زرد و در برگهای مسنتر رنگ پریده و برگها دچار پیری زود رس میشوند. سمیت منگنز کمبود آهن را تشدید میکند.
علائم شاخص سمیت منگنز در خیار گلخانه ای:
– ظهور نقاط قهوه ای قرمز رنگ بیشمار مابین رگبرگها و دمبرگ(شکل زیر).
همچنین بخوانید: کمبود عناصر غذایی کم مصرف (میکرو) در خیار گلخانهای
رفع سمیت منگنز در خیار گلخانه ای:
مشکل سمیت منگنز مربوط به خاکهای اسیدی و خاکهای با شرایط آب ماندگی می باشد. لذا استفاده از آهک، اصلاح سیستم زهکشی و آبیاری منظم باعث اصلاح زیادی منگنز میشود.
سمیت روی در خیار گلخانه ای
سمیت روی، باعث ظهو رنگ سبز متمایل به زرد روشن در برگهای جوان تر میشود و سمیت شدید، باعث نقاط قهوهای روشن در بین رگبرگهای برگهای جوان تر و پژمرده شدن برگ های مسنتر می شود.
علائم شاخص سمیت روی در خیار گلخانه ای شامل:
– پیچیدگی برگهای مسن تر(شکل سمت چپ) و ظهور رنگ سبز پریده و نقاط ریز قهوه ای روشن مابین رگبرگها در برگهای جوان(شکل سمت راست).
رفع سمیت روی در خیار گلخانه ای:
در محصولات کشت شده در بسترهای بدون خاک ، سمیت روی ناشی از آلودگی آب مصرفی می باشد .تماس پیوسته محلولهای غذایی با لوله ها و لوازم گالوانیزه باعث ایجاد سمیت روی در گیاهان حساس تحت کشت می شود ظرفهای کشت و سیمهای گالوانیزه منابع دیگر احتمال ایجاد سمیت روی می باشند.